مشخصات پژوهش

عنوان	مطالعه‌ی پتانسیل‌های بهره‌وری از زمین و محیط زیست در باستان شناختی کوست خوربران دوره ساسانی
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	باستانشناسی لندسکیپ، کوست خوربران، توسعه اقتصاد کشاورزی، تجارت، توانایی استفاده از زمین
چکیده	مطالعه بر سرمایههای زمین و پتانسیلهای زیستمحیطی و فرهنگی و مفاهیم آن در دوران ساسانی مبحث جدید و قابلتأمل است. بازسازی شرایط محیطی گذشته و الگوهای استفاده از زمین بخش مهمی از مطالعات جدید را تشکیل داده که با استفاده از تجزیهوتحلیل تصاویر ماهوارهای شکل میگیرد. ترتیب قرار گرفتن عناصر موجود در لندسکیپ و نحوهی ارتباط آنها در چارچوب محورهای ارتباطی در حوزهی معین جغرافیایی در رابطه باهمدیگر، ساختار فضایی یا نظام محیطی یک لندسکیپ را شکل میدهد. به همین منظور لازم است با رهیافت باستانشناسی لندسکیپ بسیاری از فضاها و محوطهها مطالعه شود. قسمتهای غربی کرمانشاه و قسمت شمالی کردستان عراق که تحت عنوان کوست خوربران معرفی شده است ازنظر زیستمحیطی منطقه انتقالی محسوب میشود. ازنظر سیاسی این مناطق کم ارتفاع یکی از مناطق بسیار مهم در اقتصاد امپراتوری ساسانیان بوده چراکه کشاورزی مبتنی بر آبیاری الگوی قالب استفاده از زمین در این منطقه بوده است. در کنار کشاورزی و همینطور کشت دیم از زمین بهگونهای متفاوتی استفادهشده است. در این رساله تلاش شده است تا با استفاده از نشانههای موجود در لندسکیپ کوست خوربران که شامل مجموعه ساختارها یا شهرکهای فئودال نشین در ارتباط با زندگی کشاورزی، بقایای سبک زندگی کوچنشینی و دامداری، بقایای کانالها و سیستمهای آبرسانی در راستای کشت آبی و بررسی نوع کشاورزی رایج در منطقه، جاده تجاری خراسان و ارتباط تنگاتنگ آن با بناها و قلعههای پراکنده در امتداد جاده و دشت از کلار تا کرند غرب است، را مطالعه کند. ابزاری که برای مطالعه باستانشناسی لندسکیپ در کوست خوربران، در دسترس داریم تصاویر ماهوارهای اعم از ماهواره کرونا، Aster ، سنتینل 2، لندست و نقشههای GIS است. این ابزارها در تحلیل وضعیت پوشش گیاهی زیستمحیطی منطقه در کنار مواد فرهنگی باستانشناسی، مهمترین دادههای موجود در باستانشناسی لندسکیپ منطقه است. چراکه وضعیت منطقه را از جنبه تواناییهای کشاورزی، مراتع وزندگی کوچنشینی، وضعیت آبها و ارتفاعات مشخص میکند. بر اساس دادههای ماهوارهای و جیآیاس و همچنین مواد فرهنگی باستانشناسی دو الگو زیستی از دیرباز در منطقه وجود داشته است. یکی بر پایه زندگی کوچنشینی و دامداری و دیگری بر پایه زندگی ثابت با اقتصاد کشاورزی مبتنی بر کشت دیم چکیده 8 و آبی است. از نشانههای آن ایجاد سیستمهای آبرسانی است. لذا با توجه به این نکته محتوای رساله تأکید میکند که منطقه مذکور با داشتن توانایی بالقوه بالا در زمینه کشاورزی و تجارت عامل جاذبه دوسویه برای افزایش جمعیت در منطقه بوده است. همین امر باعث تغییر در لندسکیپ منطقه در راستای توسعه کشاورزی در جغرافیای تحت سیاستهای امپراتوری ساسانی شده است. درنهایت این عوامل باعث ایجاد شهرکها و کلونیهایی شدهاند. رساله مذکور با تأکید بر توسعه اقتصاد کشاورزی ساسانیان و بررسی تجارت و راههای تأمین امنیت آن از طریق رهیافت باستانشناسی لندسکیپ میگوید که منطقه ازلحاظ تاریخی توسط جمعیتهای کوچنشین و کشاورز انتخابشده است. البته که پروژهای بزرگ و مدیریتشده دولتی در قالب توسعه اقتصاد مبتی بر کشاورزی در دوران ساسانی را شامل میشود. در این رساله نتیجهگیری میشود که کوست خوربران بر اساس عواملی که در لندسکیپ وجود دارد، مانند بینالنهرین و خوزستان یکی از مناطقی بوده است که ساسانیان برای طرح توسعه اقتصاد کشاورزی انتخاب کردهاند.
پژوهشگران	طاهر صفرراد (استاد مشاور)، سید رسول موسوی حاجی (استاد مشاور)، رضا مهرآفرین (استاد راهنما)، صبا غلامی (دانشجو)