عنوان
|
باستان شناسی مفرغ در ایران: مسئله قلع و آرسینیک در هزاره سوم ق.م
|
نوع پژوهش
|
پایان نامه
|
کلیدواژهها
|
فلزکاری باستان؛ معدن کاری کهن؛ آلیاژگری؛ مس؛ قلع؛ آرسنیک؛ نیمه ی شرقی فلات ایران؛ ذوب فلز؛ ارتباطات منطقه ای و فرا منطقه ای؛ تجارت کهن
|
چکیده
|
آشنایی با فلز و مزایای استفاده از آن مدت ها قبل از هزاره ی سوم اتفاق افتاد، بشر از دوران نوسنگی بدون سفال، با مس طبیعی و استفاده از آن، به صورت محدود و پراکنده آشنا شده بود. با شروع عصر مفرغ، همزمان با گسترش توانایی های بشر در استفاده از کوره ها و ذوب سرباره ها، فلزگران کهن با ترکیب فلزات و آلیاژگری آشنا شدند، و این صنعت جدید نقش پررنگی در ادامه ی زندگی بشر پیدا کرد. آشنایی با خواص فلزات و شیوه های ترکیب آنها در مناطقی اتفاق افتاد که منابع معدنی به صورت طبیعی در آنها وجود داشت. نیمه ی شرقی فلات ایران و خصوصا جنوب شرق به دلیل بهره مندی از کانسارهای غنی مس و مرکزیت ارتباطی بین تمدن های شرق و غرب، یکی از مراکز اصلی تولید و توزیع اشیای مفرغی در این دوران بوده است. آلیاژ گری با ذوب کانی های چند فلزی به صورت اتفاقی قبل از هزاره ی سوم آغاز می شود. به دلیل ساختار طبیعی کانسارهای مس در فلات ایران که عمدتاً همراه با درصدی آرسنیک هستند، محصولات مفرغی تولید شده در فلات ایران تا قبل از هزاره ی دوم عمدتاً مفرغ آرسنیک هستند. البته تعدادی اشیاء مفرغی با پایه ی مس و قلع نیز در میان آنها به دست آمده که به نظر می رسد منشاء قلع مصرفی در آنها را باید در مناطق همجوار مراکز تولید مفرغ جستجو کرد. نیمه ی شرقی فلات ایران با توجه به غنای معدنی فراوان و قرارگیری بین تمدن های بزرگ شرق و غرب نقش ممتازی در توسعه و گسترش صنعت آلیاژ گری داشته است.
|
پژوهشگران
|
علیرضا ناطقی (دانشجو)، محمد قمری فتیده (استاد مشاور)، رحمت عباس نژاد سرستی (استاد راهنما)
|