|
عنوان
|
از بلوک تا شهر: پژوهشی پیرامون جغرافیای اداری- سیاسی و تاریخی دشت شیراز از اواخر دوران ساسانی تا پایان سده چهارم هجری قمری
|
|
نوع پژوهش
|
پایان نامه
|
|
کلیدواژه‌ها
|
دشت شیراز، جغرافیای اداری- سیاسی، باستان شناسی، اواخر دوران ساسانی، سده های نخستین اسلامی
|
|
چکیده
|
دشت شیراز به عنوان یکی از دشت های مهم ایالت پارس در دوره ی ساسانی جزء کوره ی اردشیرخوره به حساب می آمد. این دشت که از نظر موقعیت جغرافیایی در مسیر راه های ارتباطی مهم ایالت پارس قرار گرفته بود در طول تاریخ مورد توجه فرمانروایان ایران بوده است. بسیاری از جغرافیانگاران و نویسندگان سده های نخستین اسلامی به اهمیت شهر شیراز در دوران اسلامی اشاره کرده اند و این شهر را در زمره ی شهرهای مهم ایران و دارالملک فارس دانسته اند. علی رغم پژوهش هایی که پیرامون باستان شناسی و جغرافیای تاریخی این دشت انجام پذیرفته است. اما همچنان مسائل مهمی چون «وضعیت استقراری این دشت پیش از بنیاد شهر شیراز» و «جایگاه دشت و شهر شیراز در بین کوره های پنجگانه فارس تا سده-های چهارم هجری قمری» همچنان در پرده ای از ابهام قرار داشت. برای روشن کردن مسائل مذکور، با انجام مطالعات اسنادی گسترده و همچنین مطالعات یافته های باستان شناختی بدست آمده از این دشت به نتایج مطلوبی رسیدیم. در نهایت نتایج حاصل از مطالعات اسنادی و همچنین نتایج بررسی یافته های باستان شناختی و با بهره گیری از رهیافت تاریخی در تفسیر آن ها، نتایج مهمی در پی داشت که مهمترین آن ها عبارتند از: 1- دشت شیراز در پیش از بنیاد شهر جدید از ترکیب انبوه قلعه ها و آبادی هایی از قبیل قصر ابونصر، قلعه فهندر (بندر)، قلعه پل فسا، نقوش برجسته های برم دلک و گویُم و همچنین وجود آتشکده های کارنیان، هرمزد و منسریان تشکیل شده بود که نشان از وضعیت استقراری مطلوب و باشکوهی در پیش از اسلام در این دشت وسیع و سرسبز دارد. شیراز که در ابتدا نام شهر خاصی نبود بلکه به ناحیه و بلوک بزرگی اطلاق می شد که سرتاسر دشت و آبادی های آن را شامل می شده است و قصر ابونصر نیز به عنوان مرکز اداری آن به حساب می آمده است. 2- دشت شیراز که پیش از اسلام جزء کوره ی اردشیرخوره به حساب می آمد در سده ی نخست اسلامی و با فروپاشی شاهنشاهی ساسانی و تصرف کامل این منطقه و همچنین شهرهای مهم استخر و گور، این دشت به پایگاهی نظامی برای استقرار سپاهیان مسلمان تبدیل شد که بیشتر به منظور سرکوب شورش های منطقه ای و همچنین زرتشتیان ساکن در این ناحیه شکل گرفت.در نیمه ی دوم سده ی نخست هجری قمری فرماندهان مسلمان پایه ی شهر نوبنیاد شیراز را در این ناحیه بنا کردند و به تدریج گسترش یافت و روز به روز به رونق آن افزوده
|
|
پژوهشگران
|
کمال لطفی نسب (دانشجو)، مرتضی عطایی (استاد مشاور)، سید رسول موسوی حاجی (استاد راهنما)
|