مشخصات پژوهش

عنوان	تحلیل جامعه‌شناختی مصرف انرژی (مورد مطالعه: شهروندان شهر تهران)
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	انرژی، برق، رفتار، مصرف، تهران، نظریه داده‌بنیاد
چکیده	هدف: مسئله مصرف برق یکی از مسائل مهم کشور می باشد. مصرف بخش خانگی شهر تهران به دلیل جمعیت زیاد و محدوده مصرف برق بیشتر، حائز اهمیت است. بنابراین پژوهش حاضر جهت شناخت عوامل موثر بر مصرف و فرایند و مکانیزم تاثیرگذاری شرایط و عناصر مختلف که در میزان مصرف برق خانگی نقش دارند، صورت پذیرفته است. روش پژوهش: روش انتخابی پژوهش حاضر کیفی بوده و استراتژی در نظر گرفته شده نظریه داده بنیاد در سنت پژوهشی کتی چارمز می‌باشد. در این راستا نمونه‌گیری نظری با انتخاب هدفمند مسئولین و متولیان صنعت برق(23 جلسه مصاحبه) و برخی از شهروندان تهرانی(20 جلسه مصاحبه) صورت پذیرفته و مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته‌ای جهت رسیدن به پاسخ سوالات پژوهش انجام شده است. در حین فرایند جمع‌آوری داده، مراحل تحلیل و تفسیر داده‌ها با پیاده‌سازی مصاحبه‌ها، کدگذاری اولیه، متمرکز و طبقه بندی(مقولات) و کدگذاری نظری همراه با یادداشت‌نویسی تحلیلی در نرم افزار Atlas.ti صورت گرفته است. یافته‌ها: بر اساس تحلیل و تفسیر داده‌ها، 22 مقوله که برخی نمایانگر شرایط تاثیرگذار (شرایط سیاسی، شرایط اقتصادی، شرایط محیطی و جغرافیایی، شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه، شرایط خانوار، شرایط و امکانات مادی منزل و زمینه‌های شخصی) و برخی بیانگر کنش‌های سطوح مختلف کلان، میانه و خرد موثر(انجام دادن رفتار، انگیزه‌های مالی داشتن، دغدغه‌های غیرمالی داشتن، سواد انرژی داشتن، باور داشتن، شکل‌گیری سبک‌زندگی، جامعه‌پذیری، اعتماد اجتماعی داشتن، برنامه‌ریزی آموزشی، تعرفه‌گذاری برق، توسعه تکنولوژی و هوشمندسازی شبکه برق، اعمال استاندارد شهرسازی و معماری، توسعه کیفیت وسایل الکتریکی، مدیریت اجرایی و سیاست‌گذاری کلان انرژی) بر «مصرف برق منزل» بوده‌اند. فرایند تفسیر داده‌ها و مکانیزم تاثیرگذاری مقولات ذکر شده در قالب مدل نظری تدوین شده است. نتیجه‌گیری: به طور کلی می توان گفت رفتارهای مصرفی هر فرد متاثر از عوامل مختلف از سطح فردی تا سطوح کلان‌تر است. گاه افراد به دلیل انگیزه‌های درونی و روان‌شناختی خود، دست به عمل می‌زنند. گاه انگیزه‌های مالی رفتار افراد را شکل می‌دهند و گاهی رفتار از طریق دغدغه‌های اجتماعی-فرهنگی هدایت می‌شود. افراد در نهاد خانواده رشد پیدا می‌کنند و عادات و رفتار آن‌ها متاثر از سبک‌زندگی خانوار می‌تواند در راستای مصرف‌گرایی یا صرفه‌جویی باشد. فرایند نهادینه شدن و درونی شدن دغدغه‌های صرفه‌جویی و رفتارهای متناسب با الگوی مصرف برق، به یادگیری اجتماعی که در بسترهای مختلف، شکل می‌گیرد، بستگی دارد. هنجارهای جامعه (در راستای مصرف‌گرایی یا صرفه‌جویی)، خانواده و سبک‌زندگی متاثر از آن، آگاهی داشتن از طریق نهادهای رسمی آموزشی(آموزش و پرورش، دانشگاه)، نهادهای مردمی، فعالیت‌های فرهنگی شهرداری‌ها، انواع تبلیغات از مجاری و رسانه‌های مختلف، منجر به یادگیری اجتماعی هنجارهای در راستای الگوی مصرف برق می‌شود.
پژوهشگران	الهه السادات اکبرنیا (دانشجو)، علی اصغر فیروزجائیان (استاد مشاور)، صادق صالحی (استاد راهنما)