مشخصات پژوهش

عنوان	تحلیل اثر رانت نفت بر مالیات در ایران با تمرکز بر نقش اقتصاد زیرزمینی
نوع پژوهش	مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها	مالیات، رانت نفت، اقتصاد زیرزمینی، الگوی نامتقارن، ایران.
چکیده	با توجه به اهمیت اقتصاد زیرزمینی و وابستگی اقتصاد ایران به نفت و تاثیرپذیری نظام مالیات ستانی از درآمدهای نفتی، در پژوهش حاضر تلاش شد که اثر رانت نفت بر مالیات با تاکید بر نقش اقتصاد زیرزمینی طی دورۀ زمانی 1400-1352 در قالب متقارن و نامتقارن تحلیل و بررسی شود. برای این منظور، نخست اندازۀ اقتصاد زیرزمینی با روش میمیک محاسبه شد که بیانگر میانگین 15/2 درصدی این شاخص در اقتصاد ایران است. سپس الگوی پژوهش با رهیافت خودرگرسیونی با وقفه‌های توزیعی خطی (متقارن) و غیرخطی (نامتقارن) برآورد شد. نتیجه حاکی از آن است که در برآورد متقارن، مالیات به‎طور معکوس از رانت نفت تاثیر می‌­پذیرد و افزایش اندازۀ اقتصاد زیرزمینی سبب تشدید این رابطۀ منفی می‌­شود. برآورد نامتقارن نیز نشان می‌­دهد که نوع اثرگذاری رانت نفت بر مالیات نامتقارن است، به‎نحوی که نخست، اثرگذاری شوک‌‌های مثبت رانت نفتی بر مالیات به مراتب بزرگ تر (بیش از دوبرابر) اثرگذاری شوک‌های منفی رانت نفتی است. دوم، گسترش اقتصاد زیرزمینی تاثیر نامطلوب شوک‌­های منفی رانت نفت و تاثیر مطلوب شوک‌­های منفی رانت نفتی بر مالیات را تشدید می­‌کند. بر مبنای این، پیشنهاد می‌­شود که سیاستگذار اقتصادی فارغ از فراز و فرودهای نفت و رانتِ حاصل از آن، مجدانه در ارتقای کارایی سیستم مالیاتی و مالیات ­ستانی همت گمارد و تا حد ممکن در راستای کنترل و کاهش حجم اقتصاد زیرزمینی تلاش کند.
پژوهشگران	سیده مبینا صالحی بابلی (نفر سوم)، مانی مؤتمنی (نفر دوم)، شهریار زروکی (نفر اول)