مشخصات پژوهش

عنوان	تحلیل جامعه‌شناختی تاثیر ساختار شبکه‌‌ اجتماعی کاربران اینستاگرام بر ایده‌پردازی خودکشی از دیدگاه نظریه شبکه ماروین کرون: کاربردی از تحلیل شبکه و کلان داده
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	ایده‌پردازی خودکشی، نظریه شبکه ماروین کرون، رسانه‌های اجتماعی (اینستاگرام)، تحلیل شبکه، کلان داده.
چکیده	مطابق با آمارهای رسمی، ایران طی بیست سال گذشته بر خلاف روند کاهشی خودکشی در دنیا با روندی افزایشی بیش از ۴۰ درصد مواجه بوده است؛ ایده‌پردازی خودکشی از جمله عوامل خطر قوی برای اقدام به خودکشی است و به عنوان یک عامل پیش‌بینی‌کننده مهم می‌تواند زمینه‌ی جلوگیری از خودکشی را فراهم سازد. مطابق با تحقیقات، طی دو دهه‌ی اخیر نگرانی‌ها در مورد ارتباط ممکن میان خودکشی و ارتباطات بر مبنای اینترنت، به ویژه میان نوجوانان و جوانان افزایش یافته است. نقش رسانه‌های اجتماعی به جهت شناسایی کاربران و محتوای دارای ایده‌پردازی و انتشار افکار و ایده‌های خودکشانه قابل توجه است. با توجه به اهمیت موضوع، کمبود مطالعات جامعه‌شناختی مرتبط و با عنایت به دو ویژگی عمده و خاص رسانه‌های اجتماعی، یعنی فراهم ساختن کلان داده و شبکه روابط، هدف از این رساله ارایه تحلیلی جامعه‌شناختی از تاثیر ساختار شبکه اجتماعی کاربران اینستاگرام بر ایده‌پردازی خودکشی بر مبنای نظریه شبکه ماروین کرون و توسعه آن، با استفاده از کلان داده و تحلیل شبکه می‌باشد. نظریه شبکه کرون یک نظریه ترکیبی از دو نظریه مطرح در جامعه شناسی انحرافات، نظریه کنترل اجتماعی و نظریه پیوند افتراقی، در زیر چتر رویکرد شبکه است. فرضیه اصلی نظریه شبکه کرون این است که ویژگی‌های ساختاری شبکه اجتماعی (شخصی) بر میزانی که مشارکت در شبکه رفتار را محدود می‌کند، تاثیرگذار است. روش پژوهش در این رساله از نوع اکتشافی-کمی و تحلیل شبکه با استفاده از کلان داده حاصل از اینستاگرام است. با توجه به پرسش اصلی پژوهش، واحد مشاهده: پست‌ها و اکانت‌های کاربران اینستاگرام، واحد تحلیل: فرد (کاربران اینستاگرام) و سطح تحلیل: خرد است. نمونه تحقیق را کاربران اینستاگرامی تشکیل می‌دهند که طی بازه مورد نظر حداقل چهار پست دارای هشتگ مرتبط با ایده‌پردازی خودکشی منتشر کرده (۹۵۷ کاربر) و دارای اکانت عمومی و در دسترس (۵۱۴ کاربر) باشند. داده‌های تحقیق در سه فاز از اینستاگرام جمع‌آوری شده‌اند: فاز اول شناسایی و تعیین نمونه تحقیق با استفاده از پست‌های دارای هشتگ‌های مرتبط با ایده‌پردازی خودکشی (۲۰،۲۲۳ پست، ۶،۸۰۶ کاربر)؛ فاز دوم جمع‌آوری لیست دنبال‌کنندگان و دنبال‌شوندگان نمونه تحقیق به منظور تشکیل شبکه ارتباطی (۲،۰۳۷،۸۸۳ گره، ۲،۲۶۹،۸۵۶ یال)؛ و فاز سوم تکرار فاز اول با فاصله زمانی یکساله با هدف سنجش میزان ایده‌پردازی خودکشی نمونه تحقیق (۸،۹۱۳ پست). با حذف گره‌های زاید در نهایت شبکه ارتباطی ۵۱۴ کاربر نمونه، شامل ۵۲،۹۱5 گره و ۲۴۰،۶۵۰ یال مورد تحلیل قرار گرفته است. در این رساله در مرحله جمع‌آوری داده از سامانه دیتاک و نرم‌افزارهای پایتون و نینجاگرام استفاده شده است. در مرحله پاکسازی داده‌ها از نرم‌افزار اکسل، در مرحله تحلیل برای محاسبه متغیرهای شبکه از نرم‌افزار‌های گفی و آر، برای آزمون فرضیه‌ها از نرم‌افزار یوسینت و اس‌پی‌اس‌اس، برای تحلیل هشتگ از نرم‌افزار اورنج و در مرحله بصری‌سازی شبکه از نرم‌افزار گفی استفاده شده است. یافته‌های توصیفی پژوهش حاکی از آن است که در نمونه تعداد کاربران مرد دارای ایده‌پردازی خودکشی در بازه زمانی اول حدود ۶/۲ برابر و در بازه زمانی دوم ۴/۳ برابر تعداد کاربران زن دارای ایده‌پردازی خودکشی است. ۹۵ درصد نمونه بین ۱۵ تا ۳۰ سال سن داشته‌اند. در بازه زمانی دوم، 2/80 درصد از کاربران (7/83 درصد از زنان و 8/78 درصد از مردان) ایده‌پردازی خودکشی نداشته‌اند. همچنین، میزان ایده‌پردازی خودکشی در بین 8/15 درصد از کل کاربران (9/9 درصد از زنان و 18 درصد از مردان)،‌ در حد کم بوده است، ‌در حالی که 8/1 درصد از کل کاربران (1/2 درصد از زنان و 6/1 درصد از مردان) در حد زیادی ایده‌پردازی خودکشی داشته‌اند. میزان ایده‌پردازی خودکشی در بین ۳/۲ درصد از کل کاربران (۳/۴ درصد از زنان و ۶/۱ درصد از مردان)،‌ در حد متوسط بوده است. یافته‌ها حاکی از آن است که تفاوت معناداری در میزان ایده‌پردازی خودکشی و احتمال وقوع ایده‌پردازی خودکشی بر حسب جنس و گروه سنی وجود ندارد. برای تعیین عوامل موثر بر وقوع ایده‌پردازی خودکشی از رگرسیون لجستیک استفاده شده است. توان پیش‌بینی‌کنندگی مدل در زنان بین ۲/۳۱ تا ۵۳ درصد در مردان ۲/۱۸ تا ۳/۲۸ درصد و در کل نمونه ۹/۱۷ تا ۳/۲۸ درصد بوده است. لذا توان تبیینی مدل در زنان بیش‌تر از مردان و کل نمونه است. از میان متغیرهای مستقل حاضر در مدل، ۴ متغیر در زنان و ۳ متغیر در مردان و در کل نمونه دارای تاثیر معنادار و مستقیم بر ایده‌پردازی خودکشی بوده است (مجموعا ۶ متغیر). این متغیرها به ترتیب میزان تاثیر بر متغیر وابسته عبارتند از: در زنان متغیرهای در معرض ایده‌پردازی خودکشی قرار گرفتن، ایده‌پردازی خودکشی پیشین، مرکزیت هسته خروجی و مرکزیت نزدیکی؛ در مردان متغیرهای ایده‌پردازی خودکشی پیشین، مرکزیت هسته ورودی و شدت (دوسویگی)؛ و در کل نمونه متغیرهای ایده‌پردازی خودکشی پیشین، شدت (دوسویگی) و در معرض ایده‌پردازی خودکشی قرار گرفتن. نتایج حاصل از رگرسیون لجستیک بر ارایه تبیین جنسیتی از ایده‌پردازی خودکشی در اینستاگرام تاکید دارد. مطابق با یافته‌ها اگرچه تفاوت معناداری در میزان و احتمال وقوع ایده‌پردازی خودکشی بین زنان و مردان نمونه وجود ندارد اما مکانیسم‌های تاثیر موقعیت کاربر در شبکه ارتباطی حول ایده‌ها، افکار و رفتار خودکشانه بر احتمال وقوع ایده‌پردازی خودکشی، بر حسب جنس متفاوت است. در حالی که افزایش میزان در معرض ایده‌پردازی خودکشی قرار گرفتن، مرکزیت هسته خروجی و مرکزیت نزدیکی احتمال ایده‌پردازی خودکشی را در زنان افزایش می‌دهد در مردان افزایش مرکزیت هسته ورودی و شدت (دوسویگی) روابط منجر به افزایش احتمال ایده‌پردازی خودکشی می‌شود. از این‌رو انجام مداخلات پیشگیرانه با لحاظ متغیر جنس توصیه می‌گردد.
پژوهشگران	حمید عبداللهیان (استاد مشاور)، محمد اسماعیل ریاحی (استاد مشاور)، سمیه میرزایی (دانشجو)، اکبر علیوردی نیا (استاد راهنما)