علی رضا صفرزاده

زمینه و هدف: مقاومت به انسولین یک اختلال متابولیکی است که با عدم پاسخ مناسب بافت­ ها به ترشح انسولین و هایپرانسولینمیا شناخته می ­شود. این ناهنجاری متابولیکی نقشی اساسی در پاتوژنز بیماری‌های مختلف دارد؛ به نظر می‌رسد تغییر در سبک زندگی نظیر اجرای فعالیت ورزشی و استفاده از مکمل‌های غیردارویی موجب تعدیل این وضعیت می‌گردد؛ لذا، پژوهش حاضر، با هدف بررسی اثر تمرین هوازی و مکمل‌یاری وانادیم-روی بر ترکیب بدن، پروفایل لیپیدی و شاخص مقاومت به انسولین در رت‌های تغذیه شده با شربت فروکتوز انجام شد. روش‌ها: در این پژوهش تجربی، 56 سر رت نر با نژاد ویستار به طور تصادفی در 7 گروه (هر گروه 8 سر)، شامل: 1. گروه کنترل سالم، 2. گروه کنترل فروکتوز ، 3. گروه فروکتوز + تمرین هوازی با شدت متوسط، 4. گروه فروکتوز + تمرین هوازی با شدت بالا، 5. گروه فروکتوز + مکمل وانادیم-روی، 6. گروه فروکتوز + تمرین هوازی با شدت متوسط + مکمل وانادیم-روی و 7. گروه فروکتوز + تمرین هوازی با شدت بالا + مکمل وانادیم-روی قرار گرفتند. پروتکل تمرین هوازی با شدت متوسط شامل دویدن به میزان 12 تا 54 دقیقه با سرعت 12 تا 20 متر در دقیقه و شیب 5 تا 15 درجه نوارگردان (هفته اول تا هشتم) و تمرین هوازی با شدت بالا شامل 6 وﻫﻠﻪ 3 دﻗﯿﻘﻪای دوﯾﺪن ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ 15 تا 40 ﻣﺘﺮ در دﻗﯿﻘﻪ و اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻓﻌﺎل 3 دﻗﯿﻘﻪای ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ 12 تا 20 ﻣﺘﺮ در دﻗﯿﻘﻪ ﺑﯿﻦ وﻫﻠﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ 5 تا 15 درجه نوارگردان بود. گروه‌های مکمل میزان 10 میلی ­گرم/کیلوگرم/روز به صورت گاواژ خوراکی دریافت کردند. ترکیب بدن و مقادیر سرمی پروفایل لیپیدی، گلوکز، انسولین و شاخص مقاومت به انسولین قبل و 48 ساعت بعد از اجرای آخرین وهله برنامه تمرینی در حالت ناشتا اندازه‌گیری شد. داده ­های پژوهش با استفاده از آزمون های آماری تحلیل واریانس یک طرفه و تعقیبی بنفرونی در سطح معنی داری (0/05≤P) تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها: هشت هفته برنامه تمرین هوازی و مکمل­یاری وانادیم-روی به طور معناداری ترکیب بدن (0/001=P) و مقاومت به انسولین (0/001=P) را بهبود بخشیده و شاخص‌های پروفایل لیپیدی را تعدیل کرد (0/05≤P). تمرینات هوازی به ‌همراه مصرف مکمل وانادیم-روی بیشترین اثر را بر تعدیل مقاومت به انسولین و چربی خون، احشائی و زیرجلدی را نشان داد (0/05≤P). نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش پیشنهاد می‌کند که استفاده از این مکمل با مدالیته تمرین هوازی می‌تواند در بهبود شرایط متابولیکی و ترکیب بدن مؤثر باشد.