|
عنوان
|
. مطالعه و معرفی چند نمونه از کاشی های زرین فام موجود در مجموعه موزه ای موسسه ی فرهنگی موزه های بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی
|
|
نوع پژوهش
|
مقاله چاپ شده
|
|
کلیدواژه‌ها
|
کاشی ستاره ای هشت پر زرین فام ایلخانی مجموعه موزه ای موسسه ی فرهنگی موزه های بنیاد
|
|
چکیده
|
کاشی یکی از عناصر تزئینی – کاربردی وابسته به معماری است که جز آن، گاه روایتی تصویری از جنبه های اعتقادی و جغرافیای پیرامون سازندگانش را نیز به دست می دهد. این نوع آثار در روندی تاریخی و چند هزارساله از شکل و طرحی بسیار ساده به اثری ارزشمند و فاخر تبدیل شدند. نمونه های زرین فام این صنعت هنری که در دوران اسلامی به ویژه در سده های میانه در آرایش نمای درونی و بیرونی آثار معماری موقعیت بسیار ممتازی یافتند، صورت اعتلای این ساخته ها به شمار می روند. در ارتباط با این آثار پژوهش های گوناگونی صورت گرفته است؛ اما در موزه ها و مجموعه های دولتی و غیر دولتی نمونه های ارزشمندی وجود دارد که تاکنون مطالعه و معرفی نشده اند. نمونه های موجود در مجموعه موزه ای موسسه ی فرهنگی موزه های بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، از جمله این آثار ناشناخته یا کمتر شناخته شده اند. از این روی، پژوهش حاضر با انتخاب شش نمونه از کاشی های این مجموعه موزه ای، تلاش کرده، با بهره گیری از رهیافت تاریخی آنها را مطالعه و معرفی نماید. چهار نمونه از کاشی ها شکل اختری/ کوکبی/ ستاره ای دارند و دو مورد از آنها کاشی خشتی به شمار می رود. نمونه های اختری دارای نواری متضمن کتیبه ای به خط نسخ اند؛ این کتیبه ها درواقع اشعاری از شعرای سده های نخستین و میانه ی دوران اسلامی ایران است. درونمایه ی اشعار، حکمی، اخلاقی، پند و اندرز و گاه حماسی است. نگاره ها در کوکب میانی و در زمینه ای متراکم از آرایه های گیاهی به رنگ، قهوه ای، کرم و مسی اجرا شده اند. صحنه های عاشقانه، رفتارهای تغزلی یک جفت پرنده و چرنده نر و ماده، در چشم اندازی از گلستان/ بوستان/ باغ ایرانی با بازنمایی تحرک نقوش، درونمایه ی آرایه های این کاشی هاست. سبک و شیوه ی اجرای آرایه ها، وجود کتیبه متضمن سال ساخت و اشعار کتیبه ها، تعلق آنها را به سده های هفتم و هشتم هجری نشان می دهد. همچنین سبک و شیوه های پرداخت آرایه ها و صورت نگاره ها در بیشتر نمونه ها قابل مقایسه با نمونه هایی است که در شهرهای کاشان تولید شدند. برخی نیز با نمونه های سلطان آباد قابل مقایسه اند. نمونه کاشی های خشتی هردو به یک نوار کتیبه ای تعلق دارند که احتمالاً محیط محراب یک بنای مذهبی را فرا گرفته بودند. کتیبه خط ثلث آنها متضمن کلماتی از آیات سوره مبارکه «شرح» است. شیوه ی پرداخت این نمونه ها نیز با تولیدات س
|
|
پژوهشگران
|
اسدالله جودکی (نفر سوم)، سید رسول موسوی حاجی (نفر دوم)، سحر عبدالهی (نفر اول)
|