|
عنوان
|
ارزیابی عوامل محیطی در شکل گیری استقرارهای اشکانی دشت سرخس
|
|
نوع پژوهش
|
مقاله چاپ شده
|
|
کلیدواژه‌ها
|
دشت سرخس، بررسی باستان شناختی، استقرار اشکانی، عوامل محیطی
|
|
چکیده
|
دوره اشکانی در خراسان نسبت به دیگر ادوار تاریخی ایران هر چند بیشتر شناخته شده است؛ اما نیازمند کاوش های باستان شناسی مدون و هدفمندی است تا اطلاعات و داده های باستان شناختی محکم و استواری در اختیار باستان شناسان قرار دهد. با توجه به خاستگاه اشکانیان در شمال شرق ایران و دیگر اهداف انگاره های زیستی و باستان شناختی، دشت سرخس هدف یک بررسی روشمند میدانی قرار گرفت تا از روند و چگونگی استقرار و تأثیرگذاری دوسویه طبیعت و انسان در منطقه درک درستی حاصل گردد. نتیجه این بررسی، شناسایی چهارده محوطه استقراری از این دوره بود که این تعداد از منظر عوامل محیطی و وسعت محوطه ها، قابل تأمل و ارزیابی است. هم چنان که گفته آمد، هدف و ضرورت این پژوهش بررسی و شناخت استقرارهای دوران اشکانی در این منطقه و مطالعه پیرامون مؤلفه ها و عوامل مؤثر در شکل-گیری و الگوی پراکندگی محوطه ها در این حوزه جغرافیایی است. از این رو، محوطه های شناسایی شده ی اشکانی دشت سرخس از منظر عوامل محیطی و شاخصه های مؤثر جغرافیایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در تحلیل داده ها، علاوه بر استفاده از روش های مرسوم در بررسی های میدانی و الگوهای استقراری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شد. خروجی نقشه ها و داده های استقرارهای اشکانی منطقه نشان داد که از میان عوامل محیطی موثر در شکل گیری استقرارها، دوری و نزدیکی یا قرار گرفتن استقرارها در امتداد مسیر رودخانه ها (الگوی استقرار خطی)، راه های ارتباطی (نسا و جاده ابریشم)، ارتفاع و ناهمواری در مکان گزینی استقرارها در محدوده ارتفاعی بین 300 تا 1100 متر از سطح دریا و چگونگی پراکنش آنها در دشت سرخس و همچنین ارتفاعات در شکل گیری استقرارها بیشتر از سایر عوامل محیطی تأثیرگذار بوده است. از مهمترین نتایج بررسی حاضر، شناسایی و کشف استقرارهایی با آثاری غنی از دوره اشکانی و تحلیل شکل گیری آنها بر مبنای عوامل و مؤلفه های محیطی و نیز بازسازی بخشی از فرهنگ اشکانی در شمال شرق خراسان و تأسیس گاهنگاری نسبی پارتیان دشت سرخس در چارچوب طبقه بندی، گونه شناسی و گونه شناختی نمونه های سفالین به دست آمده از این محوطه ها است.
|
|
پژوهشگران
|
احمد چایچی امیرخیز (نفر چهارم)، محمدرضا سعیدی (نفر سوم)، داود بهروزی فر (نفر اول)، رضا مهرآفرین (نفر دوم)
|