|
عنوان
|
بررسی شگرد ترکیبی کنایۀ ایهامی در غزل های حافظ (دقیقه ای در رمزگشایی عوام فهم و خواص پسندی شعر حافظ)
|
|
نوع پژوهش
|
مقاله چاپ شده
|
|
کلیدواژه‌ها
|
شگردهای منفرد, شگردهای ترکیبی, کنایه, ایهام, کنایۀ ایهامی
|
|
چکیده
|
یکی از ویژگی های ممتاز و قابلیّت های برجستۀ غزل های چندضلعی حافظ، عوام فهم و خواص پسند بودن آن ها است و این که از دیر زمانی است مورد پسند همۀ طبقات فکری واقع شده اند. در واقع، خواجه غزل هایش را بهگونه ای میسروده که همۀ اقشار بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند. راز و رمز این همه فهم بودن در بیان و بلاغت خاص و منحصر به فرد شاعر نهفته است؛ یکی از آن رموز ویژه، بهره گیری خواجه از شگرد ترکیبی «کنایۀ ایهامی» است که از ادغام دو شگرد بلاغی، یکی از محدودۀ دانش بیان (کنایه) و دیگری از قلمرو دانش بدیع (ایهام) حاصل میشود. کنایۀ موجود در این شگرد به آن بعدی عامه فهم میدهد و در ادامه، به واسطۀ حضور صناعت ایهام و به تبع، خاصیّت دوبعدی بودن و قابلیّت تکثیر مفهوم و مضمون و بالطبع توالد و زایش نگاره هایی مستقل از یکدیگر سبب خواصپسند شدن آن میشود. این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانه ای نوشته شده است، به معرّفی دوباره و بررسی شگرد آمیغی «کنایۀ ایهامی» و تأثیر آن بر ساختمان غزل های حافظ میپردازد. نتیجۀ جستار، نشان دهندۀ وفور و حضور این شگرد ترکیبی در بدنۀ تصویرهای شعر حافظ است و نیز اینکه خواجه توانسته با پیوند دو عنصر ادبی منفرد، از کنایه هایی معمولی و عامهفهم، تصویرهایی دوگانه و ایهامی بیافریند.
|
|
پژوهشگران
|
سیاوش حق جو (نفر دوم)، مصطفی میردار رضایی (نفر اول)
|