مشخصات پژوهش

عنوان	بررسی ترسیمات پیکرنما مضامین اُخروی در هنر اسلامی ایران
نوع پژوهش	مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها	ترسیم پیکرنما، بهشت و جهنم، معاد، نقاشی قهوه خانه ای، محمد مدبر، نقاشی پشت شیشه، چاپ سنگی، نقاشی بقاع متبرکه.
چکیده	هنر دینی ایران در پی تجلی امر والا از هرگونه ترسیم پیکرنما پرهیز کرده است. در این میان موضوعات مذهبی و امور اُخروی به واسطه نیاز به ترسیم پیکرنما و فضای روایی در وادی ممنوعه قرار گرفتند. با وجود تأکید بسیار قرآن و احادیث در این حوزه، هنر ایران عاری از مصورسازی امور اُخروی است- جز موارد انگش تشماری مربوط به دیدار پیامبر از بهشت و جهنم در نسخ خطی معراج نام هها- اعتلای این حوزه مربوط به هنر عامیانه دوره قاجار است. مطالعات به عمل آمده نشان م یدهد که هنر اسلامی به واسطه نوع نگرش از ترسیم مضامین اُخروی پرهیز کرده است؛ اما با ورود به دوره قاجار برای اولین و به شکل مستقل شاهد ترسیم این مضامین در ابعاد بزرگ هستیم. این امر وقتی میسر گشت که طبقه هنرمند و سفارش دهنده تغییر یافت؛ در واقع هنرمند عامیانه با توجه به جهان بینی طبقه خویش به ترسیم پیکرنمای امور اُخروی دست زد. هدف پژوهش ترسیمات پیکرنما مضامین اُخروی در هنر ایران است تا یکی از کلید یترین موضوعات دینی غایب در هنر ایران مورد مطالعه قرار گیرد. در این مقاله به دو سوال زیر پاسخ داده شده است: 1.سیر حرکت آثار مربوط به مضامین اُخروی در هنر اسلامی ایران چگونه بوده است؟ 2.ترسیم پیکره نمای مضامینا خروی در دوره ی قاجار چه مشخصاتی دارد و چه تفاو تهایی با دوران پیشین دارد؟ روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی است و شیوه گردآوری مطالب کتابخان های است. در هنر عامیانه قاجار سه حوزه نقاشی قهو هخان های، نقاشی بقاع متبرکه و نقاشی پشت شیشه بررسی شده است که در آ نها با دنیای جدیدی از ترسیم موضوعات اُخروی در ابعاد و گستردگی مختلفی روب هرو م یشویم؛ این هنر برای اولین بار ایدئولوژی خاص طبقه عام را در ایران نمایش داد و آن اعتقادات راسخ مذهبی و باورهای دینی است.
پژوهشگران	همایون حاج محمد حسینی (نفر سوم)، فتانه محمودی (نفر دوم)، نجیبه رحمانی (نفر اول)