|
چکیده
|
مقدمه: گونه های Neckera complanata (Hedw.) Hueener و Neckera crispa Hedw خزه های اپیفیت و شاخص بسیاری از گونه ها و درختان در جنگلهای مرطوب هیرکانی (شمال ایران) هستند و بررسی اهمیت آنها در پژوهشهای اکولوژیک جنگلهای شمال بسیار ضروری است. برای سهولت در تفکیک یا تشخیص این دو گونه نزدیک به هم و نیز بیان تفاوتها و شباهتها از روشهای رده بندی شیمیایی و هاگشناسی استفاده شد. مواد و روش: برای این منظور، شش جمعیت خزه ای از سه استان گلستان، مازندران و گیلان در ارتفاعات به نسبت یکسان در پاییز 1396جمع آوری و توسط کلیدهای شناسایی بررسی شده و پس از تأیید، با استفاده از روشهای هاگشناسی (ده صفت کمی و هفت صفت کیفی) و رده بندی شیمیایی (ارزیابی اسیدهای چرب با استفاده از روش کروماتوگرافی گازی (GC/MS) بررسی شدند. یافته ها: پس از پایان آزمایشهای هاگشناسی و فیتوشیمیایی در آزمایشگاه، نتایج مطالعۀ هاگ شناسی، نسبت طول محور قطبی هاگ به عرض محور استوایی نشان داد که شکل هاگ در جمعیتهای N. complanata کروی و در جمعیتهای ،N. Crispa بیضوی است. تزیینات سطحی در خزۀ N. complanata از نوع گرانالوم بوده و با تزیینات سطحی خزۀ N. crispa کاملاً متفاوت است که این موضوع بیانگر جدایی کامل دو گونه در سطوح مختلف از یکدیگر است. نتایج مطالعۀ رده بندی شیمیایی در خصوص داده های اسید چرب بر پایۀ GC/MS نشان داد که جمعیتهای خزە N. crispa دارای 15-Octadecenoic acid و9,12,15-Octadecatrienoic acid ،Hexadecanoic acid ، بوده و خزە N. complanata دارای ترکیبات 9,12,15- ،9,12-Octadecadienoic acid ،Heneicosanoic acid ،Octadecanoic acid ،Nonanedioic acid ،Hexadecanoic acid Butanedioic acid وPentanoic acid, 4-oxo ،5,8,11,14-Eicosatetraenoic acid ،Octadecatrienoic acid نتیجه گیری: نتایج حاصل از داده های اسید چرب برپایە GC/MS در جمعیت های N.complanata فقط دارای چند نوع ترکیب متیل استر شده بود که از نظر نوع ترکیب و مقدار آن با جمعیتهای N.crispa کاملاً متفاوت است. نتایج حاصل از داده های میکرومورفومتری نیز نشان داد که شکل هاگ در جمعیتهای مربوط به گونۀ N.complanata کروی و در جمعیتهای N.crispa بیضوی است و نسبت P/E در همۀ جمعیتها بیانگر جدایی این دو گونه از یکدیگر است. بنابراین نوع ترکیبات و مقدار آنها در دو گونه و همچنین جمعیت های مختلف آن کاملاً متفاوت است. نتایج کلی پژوهشهای رده بندی شیمیایی و هاگ شناسی بیانگر جدایی کامل دو گونه و جمعیت های بررسی شده است که روشی مؤثر در تفکیک گونه های کمتر شناخته شده، ولی اثر گذار در محیط جنگل و اکوسیستمهای مشابه تلقی می شود.
|