مشخصات پژوهش

عنوان	کارکرد و نقش پول در اقتصاد شاهی تخت جمشید
نوع پژوهش	مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها	شاهنشاهی هخامنشی، اقتصاد شاهی، تخت جمشید، پول، نقرۀ توزین شده، گل نوشته های تخت جمشید
چکیده	سازمان اقتصادی تخت جمشید، نمونه ای از یک سازمان بزرگ و پیچیدۀ اقتصادی بزرگ دنیای باستان محسوب می شود که بخشهای مختلفی (اعم از: تولیدی، صنعتی، عمرانی، کشاورزی و...) را دربر می گرفت. موتور محرکۀ این سازمان را میتوان نیروی انسانی عظیمی (صنعتگر ماهر و متخصص، کارگر ساده، دبیر/ کاتب و...) دانست که در بخشهای گوناگون آن مشغول فعالیت بودند. یکی از جنبه های مهم و در عین حال مبهمِ اقتصاد شاهی تخت جمشید، چگونگی نقش و کارکرد پول (مسکوک و غیرمسکوک) در گسترۀ آن است. پژوهش حاضر با بهره گیری از یافته های باستا نشناختی و گِل نوشته های تخت جمشید، تلاش دارد تا به این پرسشها پاسخ دهد؛ پول اصولاً چه نقش و جایگاهی در نظام اقتصادی تخت جمشید داشته است؟ در این نظام اقتصادی چه تناسبی بین گردش پول مسکوک و غیرمسکوک برقرار بوده است؟ گسترۀ اجتماعی دریافت کنندگان پرداختهای نقدی به چه شکل بوده است؟ شواهد موجود، وجود هر دو گونۀ پول مسکوک و غیرمسکوک در تخت جمشید را گواهی میدهد؛ اما به لحاظ گردش و نقش اقتصادی، پول غیرمسکوک از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار بوده است. کارگران، دامپروران، انبارداران، روحانیون، حسابرسها، حاملان گنجینۀ شاهی و کسانی که از کتیبه ها رونبشت تهیه م یکردند، اصلی ترین گروه های اجتماعی دریافت کنندۀ پرداخت های نقدی بوده اند. رویکرد این پژوهش، تاریخی است و یافته ها به روش یافته اندوزی از منابع کتابخانه ای گردآوری شده اند. براساس گل نوشته های بارو و خزانۀ تخت جمشید، مبادلۀ محصول مازاد پایان سال انبارها و قسمتی یا در مواردی تمام دستمزد نیروی کار، به صورت نقدی پرداخت شده است. اطلاعات مندرج در اسناد فوق نشان می دهد که منظور از پرداخت ها و مبادلات نقدی، بهره گیری از نوعی پول نقره ای غیرمسکوک/توزین شده در اوزان و مقادیر مختلف بوده است. به نظر میرسد که این روند (استفاده از پول)، قبل از داریوش اول شروع، و در طی سلطنت او (به ویژه در بازۀ زمانی گل نوشته های خزانه، 492 - 458 پ.م.) گسترش یافته است.
پژوهشگران	رضا مهرآفرین (نفر دوم)، فرشاد میری (نفر اول)