مشخصات پژوهش

عنوان	مطالعۀ چگونگی ساختار معماری و کاربری کاروانسراهای جوخواه طبس
نوع پژوهش	مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها	رباط کاروانسرا ساختار معماری کارکرد روستای جوخواه طبس
چکیده	شرایط استراتژیکی سرزمین ایران و به‌دنبال آن وجود فرصت‌های اقتصادی- تجاری، در گذشته موجب شکل‌گیری و سازماندهی راه‌ها به‌صورت یک شبکۀ ارتباطی منظم و یکپارچه شده‌ بود. تعدد رباط‌ها و کاروانسراها به‌عنوان بناهای میان‌راهی در بستر جغرافیا و فرآیند تاریخی سرزمین ایران، بیانگر این مهم بوده است. گسترۀ شرق ایران به‌عنوان گذرگاه تجاری در دوران اسلامی دربردارندۀ آثار معماری فراوانی در زمینۀ راه و بناهای میان‌راهی است. با توجه به بررسی باستان‌شناسی صورت‌گرفته در روستای جوخواه، مرکز بخش منتظریه از توابع شهرستان طبس به سال 1395ه‍.ش. دو بنای کاروانی مورد پژوهش این نوشتار قرار گرفت. در این پژوهش سعی‌شده با مطالعات تطبیقی به چگونگی ساختار معماری و کارکرد آن‌ها پرداخته شود. بر این‌‌اساس پرسش‌های قابل طرح عبارتنداز: 1- تاریخ‌گذاری و فرآیند الگوپذیری ساختار معماری کاروانسراهای جوخواه چگونه بوده است؟ 2- عملکرد این دو بنا در ارتباط با دیگر عناصر روستایی چگونه قابل ارزیابی است؟ پژوهش حاضر براساس هدف از نوع تحقیقات بنیادی و براساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات تاریخی است. گردآوری داده‌های موردنیاز آن نیز براساس مطالعات میدانی و استناد به منابع و متون کتابخانه‌ای انجام‌شده است. برآیند مطالعات صورت‌گرفته نشان می‌دهد، از نظر تاریخ‌گذاری می‌توان دو بازۀ زمانی قرون میانی برای رباط قدیمی جوخواه و دورۀ قاجار را برای کاروانسرای جدید این روستا درنظر گرفت. با توجه به ساختار معماری و کاربری آن‌ها و هم‌چنین تغییراتی که در مکان‌یابی هر دو بنا صورت‌پذیرفته، می‌توان رباط قدیم را بنایی برون‌شهری و کاروانسرای جوخواه را می‌توان به‌عنوان یک بنای درون شهری معرفی کرد.
پژوهشگران	بهرام عنانی (نفر چهارم)، خدیجه شریف کاظمی (نفر سوم)، فخرالدین محمدیان (نفر دوم)، سید رسول موسوی حاجی (نفر اول)