مشخصات پژوهش

عنوان	بادگیر؛ شاهکار مهندسی معماری سنتی ایران در حاشیه کویر تحلیلی بر گونهشناسی معماری بادگیر در خراسان جنوبی
نوع پژوهش	مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها	واژگان کلیدی: خراسان جنوبی، بیرجند، خوسف، خور، معماری ایران، بادگیر
چکیده	بادگیرها به عنوان یکی از عناصر مهم در معماری بناهای تاریخی مناطق کویری از جمله شاهکارهای معماری سنتی ایران محسوب میشوند که به عنوان یک سیستم سرمایشی طبیعی و ایستا، تهویه مطبوع را با استفاده از انرژی تجدید پذیر باد فراهم مینماید. معماران سنتی ایران در ساخت و طراحی بادگیر با آگاهی از اصول بنیادی چون ترمودینامیک )نیروی گرما(، آئرودینامیک )جا به جایی هوا(، انتقال حرارت، مقاومت مصالح و آسایش حرارتی انسان سازهای را ساختند که بدون تردید از جمله شاهکارهای مهندسی معماری سنتی بشمار میرود. این سازه مهم و کارآمد، در طی قرنها در مناطق کویری ایران بدون بهرهگیری از انرژی الکتریکی، تهویهی طبیعی و خنکی را برای بناهای مسکونی و آب انبارها فراهم کردند. نظر به اهمیت سازه بادگیر در معماری سنتی مناطق کویری به ویژه شهرهای خراسان جنوبی که متأسفانه مطالعات و پژوهشهای معماری سنتی در آنها کمتر صورت گرفته است نگارندگان مقاله با روش تحقیق میدانی سعی خواهند داشت ضمن معرفی بادگیرهای شاخص بناهای سنتی شهرهای بیرجند، خوسف و خور به بررسی و شناخت کالبدی آن از منظر معماری و شناخت کالبدی بادگیرها و چگونگی تأثیر کالبد بر عملکرد آنها بپردازد. نتیجه مطالعه بیانگر آن است که بادگیرهای این منطقه از کویر ایران علیرغم بر ویژگیهای مشترک با سایر مناطق کویری و گرم و خشک ایران، دارای ویژگیهای 1 .استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند. نویسنده مسؤول. ir.ac.birjand@hhashemi 2 .کارشناسی ارشد گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند. تاریخ دریافت: 20/10/1391 تاریخ پذیرش : 8/12/1391 بادگیر؛ شاهکار مهندسی معماری سنتی ایران در حاشیه کویر ... 167 خاصی از نظر شکل هستند که مهمترین آن بادگیرهایی از نوع یک طرفه و چهار طرفه میباشد که مهمترین دلیل انتخاب و طراحی این نوع بادگیرها در خراسان جنوبی شرایط اقلیمی و جهت وزش باد میباشد.
پژوهشگران	ذبیح الله مسعودی (نفر دوم)، حسن هاشمی زرج آباد (نفر اول)