طاهر صفرراد

در پژوهش پیش رو ارتباط بین اختلاف درجة حرارت سطح دریا و هوا بر بارش‏های سنگین و فراگیر سواحل جنوبی خزر طی فصل پاییز بررسی شده است. داده‏های روزانة بارش ایستگاه های سینوپتیکِ آستارا، بندر انزلی، رشت، رامسر، بابلسر، قائم‏شهر، و گرگان طی سال‏های 1986 تا 2013 گردآوری شد. روزهایی که مقدار بارش آن ها حداقل در پنج ایستگاه بیشتر از صدک 95 آن سال بود به عنوان روزهای بارش‏ سنگین و فراگیر تعریف شد. مشخص شد که افزایش در بخش‏های جنوبی خزر بارش های سنگین و فراگیر را فقط در بخش شرقی منطقة مورد مطالعه به صورت معناداری افزایش می‏دهد. با بهره‏گیری از روش ادغام وارد و محاسبة همبستگی بین داده‏ها، سه خوشه تشخیص داده شد: خوشة اول بیشینة شیو در راستای شمال‏ غرب به جنوب شرق؛ خوشة دوم در راستای شمال به جنوب؛ و خوشة سوم در راستای غرب به شرق را بیان می‏کنند. ایستگاه‏های واقع در شرق منطقة مورد مطالعه در خوشة دوم بارش بیشتری داشتند؛ برعکس، ایستگاه‏هایی که در غرب قرار داشتند طی خوشة سوم بیشترین بارش را دریافت می‏کردند. بر اساس واکاوی همدیدی خوشه‏ها، استقرار هستة پُرفشار در شمال غرب دریای خزر سببِ ریزش هوای سرد از عرض‏های شمالی‏تر و ایجاد بارش های سنگین و فراگیر در منطقه می‏شود.