سعید راسخی

امروزه حجم و ماهیت زباله چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی، به یکی مشکلات جهانی در مسئله مدیریت پسماند تبدیل شده است. با پیشرفت تکنولوژی و تنوع محصولات، هر روزه بر میزان تولید انواع زباله افزوده می‌شود و بر پیچیدگی آن می‌افزاید. از طرفی رشد جمعیت شهری و ظهور فناوری‌های نوین سبب مصرف انرژی بیشتر می‌شود زیرا یکی از مشخصه‌های رشد اقتصادی یک کشور، میزان مصرف انرژی آن است. از آنجایی که فناوری و تجهیزات کنونی در جهان به سمت الکترونیکی شدن در حرکت است، بدین سبب تولید زباله‌های الکترونیکی نیز در حال افزایش است. زباله‌های الکترونیکی دارای مواد بسیار سمی و مضری هستند که باعث ایجاد بیماری‌های خطرناک در انسان می‌گردند. این زباله‌ها مانند مواد پلاستیکی، بسیار سخت در طبیعت تجزیه می‌شوند و مواد سمی موجود در این نوع زباله‌ها قادر است تا چندین سال در خاک باقی بماند و آبهای زیرزمینی را آلوده نماید. از آنجایی که علم اقتصاد دارای ارتباط تنگاتنگی با محیط‌زیست و منابع‌طبیعی است، به همین سبب، هدف از انجام این پژوهش بررسی اثر فناوری‌های مرتبط با محیط‌زیست بر تولید زباله‌های الکترونیکی می‌باشد. این پژوهش برای 10 کشور منتخب، بین سال‌های 2010 تا 2020 و با استفاده از روش داده‌های تابلویی صورت پذیرفته است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که شدت برق به تنهایی بر تولید زباله‌های الکترونیکی اثر مثبت دارد، اما اگر فناوری‌های مرتبط با محیط‌زیست و صادرات فناوری پیشرفته به آن افزوده شود، تأثیری منفی بر تولید زباله‌های الکترونیکی در کشورهای منتخب می‌گذارد. شدت انرژی نیز به تنهایی اثری منفی بر تولید زباله‌های الکترونیکی دارد و ترکیب آن با متغیرهای فناوری‌های مرتبط با محیط‌زیست و صادرات فناوری پیشرفته دارای اثری مثبت بر زباله‌های الکترونیکی است. همچنین متغیر جمعیت شهری دارای اثری مثبت و تولید ناخالص داخلی سرانه اثری منفی بر زباله‌های الکترونیکی دارد.