ساختار‌فضایی‌شهرها‌به‌طور‌مستقیم‌بر‌میزان‌و‌نوع‌آلودگی‌هوا‌تأثیرگذار‌است. نحوه‌قرارگیری‌کاربریهای مختلف‌مانند‌مناطق‌مسکونی،صنعتی،تجاری،و‌همچنین‌شبکه‌حملونقل‌در‌یک‌شهر،الگوهای‌تردد‌و‌انتشار آلاینده ها‌را‌تعیین‌میکند.یکساختار‌فضایی‌نامناسب‌با‌تمرکز‌بیش‌از‌حد‌فعالیتها‌در‌برخی‌مناطق‌و‌پراکندگی‌نامتناسب‌آن ها،منجر‌به‌افزایش‌ترافیک،مصرف‌سوختهای‌فسیلی‌و‌در‌نتیجه‌افزایش‌آلودگی‌هوا می شود.از‌طرف‌دیگر،یک‌ساختار‌فضایی‌بهینه‌با‌تمرکز‌بر‌حمل ونقل‌عمومی،فضاهای‌سبز‌و‌کاربریهای‌مختلط‌میتواند‌به‌کاهش‌آلودگی‌هوا‌و‌بهبود‌کیفیت‌زندگی‌شهروندان‌کمک‌کند.در‌واقع،ساختار‌فضایی شهرها‌نقش‌کلیدی‌در‌تعیین‌میزان‌آلودگی‌هوا‌ایفا‌می کند‌و‌برنامه ریزی‌شهری‌مناسب‌میتواند‌با‌ایجاد‌ساختارهای‌فضایی‌بهینه،به‌کاهش‌آلودگی‌هوا‌و‌بهبود‌کیفیت‌زندگی‌شهری‌کمک‌شایانی‌نماید؛بنابراین باتوجه به‌اهمیت‌این‌موضوع‌هدف‌اصلی‌تحقیق‌حاضر،تحلیل‌نقش‌ساختار‌فضایی‌مجموعه‌شهری‌اراک‌در شکلگیری‌و‌توزیع‌آلودگی‌هوا‌است. دادهها‌و‌اطلاعات‌موردنیاز‌تحقیق‌از سازمانهای‌مربوطه(شهرداری‌اراک، مسکن‌و‌شهرسازی،سازمان‌محی طزیست،و..).. جمع آوری‌گردید‌و‌با‌‌انجام‌ی کسری‌اصلاحات،مرتبط‌سازی‌و‌مسانسازی آمادهسازی انجام شد. بخش دیگری از دادههای ماهوارهای تهیهCopernicus از پروژۀSentinel-2P که توسطماهوارهCOPERNICUS/S2P/OFFL/L3_COم یشوند، استفاده شده‌است. جهت تجزی هوتحلیل دادههای تحقیق‌از‌ابزارهای؛ SAGA GIS ،GISو برای‌پردازش‌و‌تحلیل دادههای ماهوارهای‌از‌بستر)Google Earth Engine (GEEاستفاده‌شده‌است.در‌نهایت‌نتایج‌تحقیق‌نشان‌داد:توزیع‌آلای ندههایSo5, Co, No5, Pm5/2, O3از‌همبستگی‌فضایی‌بالایی‌برخوردار‌است‌که‌این‌موضوع‌نشان‌م یدهد‌که‌میزان‌و‌نوع آلایندهها‌در‌نقاط‌مختلف‌این‌مجموعه‌شهری‌الگوی مشخصی را دنبال میکند. همچنین، در مجموعه شهری اراک، تغییرات فصلی به طور مستقیم و‌غیرمستقیم‌بر‌توزیع‌و‌نوسانات آلایندهها‌تأثیر میگذارند‌‌که‌این‌موضوع‌وابسته‌به‌موقعیت‌مکانی‌و ویژگیهای‌فضایی‌نقاط‌است.برای‌بررسی‌تأثیر‌ساختار‌شهری‌اراک‌بر‌آلودگی‌هوا،شهر‌به11کاربری‌مختلف(مانند مسکونی،صنعتی‌و‌تجاری)بر‌اساس‌سیستم LCZتقسیم‌شد.نتایج‌نشان‌داد‌آلاینده COبیشتر‌در‌مناطق صنعتی و کارگاهی تولید م یشود؛ اما به دلیل پراکندگی از مراکز شهری به مناطق صنعتی اطراف منتقل‌میشود.در‌مورد، NO5تراکم‌بالای‌جمعیت‌و‌ساختمانها‌در‌مناطق‌فشرده‌و‌بلندمرتبه‌باعث‌افزایش‌غلظت این‌آلاینده‌شده،درحال یکه‌مناطق‌بازتر‌به‌دلیل‌جریان‌بهتر‌هوا‌آلودگی‌کمتری‌دارند.همچنین،غلظت SO5 به‌طور‌مستقیم‌با‌تراکم‌ساختمانی‌و‌فعالیتهای‌صنعتی‌مرتبط‌است.
