صدیقه لطفی

رشد فزاینده ابعاد شهرنشینی و شکل‌گیری مقیاس‌های جدیدی از رشد شهری در طی چند دهه اخیر مسائل مختلفی را دامن‌گیر شهرها کرده است، که چالش‌های متعددی همچون عدم تعادل فضایی، نوسان قیمت زمین و مسکن، خزش شهری، قطبش اجتماعی را دربر می‌گیرد، چند برابر شدن محدوده‌های شهری و شکل‌گیری بافت‌های کم تراکم و مشکلات مربوط به خدمات‌رسانی آنها از دیگر مسائلی است که توجه برنامه‌ریزان را به شناخت الگوهای رشد و توسعه شهری و تحقق فرم شهر پایدار معطوف کرده است، این پژوهش با هدف بررسی تاثیر فرم شهر بر الگوی مصرف انرژی (مطالعه موردی : شهر آمل) می‌باشد، و با استفاده از روش آزمون T دو نمونه مستقل، آزمون آنوا، آزمون کرامر، آزمون اتا و همبستگی پیرسون صورت گرفته‌است، برای رسیدن به هدف پژوهش، ابتدا 4 شاخص فرم محلات و سپس با تدوین پرسشنامه‌ای به 13 شاخص مرتبط با بافت محلات انتخاب گردید که با استفاده از پرسشنامه بین 382 نفر از شهروندان شهر آمل در 6 محله منتخب (محلات بافت قدیم، میانی و جدید) جمع‌آوری گردیده‌است، براساس داده‌های بدست آمده نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که مولفه تعداد اعضای خانواده، تعداد اتاق، عمر ساختمان، مساحت واحد مسکونی و تعداد پنجره دارای همبستگی مثبت با میزان مصرف انرژی دارند. همچنین با استفاده از آزمون T دو نمونه‌ای مستقل میزان مصرف انرژی در دو گروه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از میان مولفه‌های فرم ساختمان، نوع پنجره، نوع واحد مسکونی، نوع دیوار و عایق‌بندی دیوار از نظر میزان مصرف انرژی دارای تفاوت در میانگین مصرف بوده‌اند. همچنین با توجه به نتایج آزمون T مشخص شد بین مولفه نوع واحد مسکونی از نظر میزان مصرف انرژی تفاوت معناداری وجود دارد. نتایج همچنین نشان می دهند که تفاوت معناداری از لحاظ میزان مصرف انرژی در گروه های مختلف فرم ساختمان از جمله، مساحت زیربنا، طبقه سکونت، عمرساختمان، مصالح به کار رفته، اسکلت، نوع عایق پشت‌بام و جهت نما وجود دارد. در پایان به بررسی میزان مصرف انرژی در بافت‌های مختلف (جدید، میانی، قدیم) پرداخته شد. بررسی ها نشان می دهند در بافت قدیم میانگین مصرف انرژی به نسبت سایر بافت‌ها پایین‌تر است. برای بررسی میزان تفاوت محلات در صرفه‌جویی انرژی از طریق نوع فشردگی فرم محله بررسی شده‌است، که با توجه به داده‌های بدست آمده، محلات قدیم شهر آمل یعنی محله 19 و 20 شهر آمل دارای کمترین میزان میانگین مصرف انرژی می‌باشند و محلات میانی شهر (محله‌های3 و 2) دارای بیشترین میزان مصرف انرژی در محلات منتخب می‌باشند.