شهریار زروکی

با وجود تلاش‌های فراوان در زمینه کاهش فقر از جانب دولت و سیاست‌گذاران، همچنان موضوعی مهم و قابل توجه می‌باشد و مطالعات بسیاری دراین‌باره انجام گرفته است. شناسایی و درک درست از فقر و عوامل مؤثر برآن، راه رسیدن به توسعه پایدار و جهان عاری از فقر و تنگدستی را هموارتر می‌کند. ازاینرو در پایان‌نامه حاضر، از ریزداده‌های طرح هزینه – درآمد خانوار برای محاسبه خط فقر خانوارهای شهری و روستایی در سال 1399 استفاده شده است که خط فقر در مناطق شهری بالاتر از مناطق روستایی است. سپس به‌منظور تحلیل اثر مخارج گروه‌های کالایی بر احتمال فقر خانوارهای شهری و روستایی، از روش داده‌های شبه تابلویی با متغیر وابسته محدود بر اساس اثرات تصادفی در رگرسیون لجستیک استفاده شده است. الگوی پژوهش در دو مرحله برآورد شده است، مرحله اول بدون لحاظ سطوح ثروت و مرحله دوم با در نظر گرفتن سطوح ثروت برای خانوارهای شهری. یافته‌های حاصل از برآورد الگوی پژوهش در دو مرحله نشان داد که مخارج گروه ارتباطات بیشترین تأثیر را بر افزایش احتمال فقر خانوارهای مناطق شهری و روستایی دارد. که این اثر در سطوح پایین ثروت بزرگتر است. در مقابل هزینه-های هتل و رستوران تأثیر مثبت بزرگتری بر کاهش احتمال فقر در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی کشور دارد. در مناطق شهری و روستایی بین اثرگذاری مخارج اثاثه و لوازم خانگی، پوشاک و کفش و بهداشت و درمان تفاوت معناداری وجود ندارد. از طرفی مخارج خوراکی، آشامیدنی و دخانی، مسکن و حمل و نقل اثر پر رنگ‌تری بر افزایش احتمال فقر خانوار در سطوح پایین ثروت دارد. در میان ویژگی‌های اجتماعی خانوار، متغیرهای جنسیت و تحصیلات بر احتمال فقر خانوار شهری اثر منفی داشته، به‌طوری که در سطوح پایین ثروت، افزایش سال-های تحصیل به میزان بیشتری از احتمال فقر خانوار می‌کاهد. سایر متغیرها نظیر بُعد خانوار و وضعیت تأهل اثر مستقیم بر احتمال فقر خانوار شهری دارد که اثر اندازه خانوار در سطح پایین ثروت بزرگتر از سایر سطوح است.