1403/09/03
مهدی شاهرخ

مهدی شاهرخ

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید: https://orcid.org/0000-0001-8137-2102
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس: https://www.scopus.com/dashboard.uri/Mehdi_Shahrokh
دانشکده: دانشکدۀ ادبیّات و زبان‌های خارجی
نشانی: بابلسر- سه راه دانشگاه- بلوار دانشگاه- پردیس دانشگاه مازندران- دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی- گروه زبان و ادبیات عربی
تلفن: 01135302205

مشخصات پژوهش

عنوان
التناص القرآنی فی مدائح النبی (ص ) وأهل البیت ( ع ) عند الصاحب بن عبّاد
نوع پژوهش
مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها
التشریح التناصی، التناص، التحلیل الادبی، بن عباد
سال 1402
مجله مرکز بابل للدراسات الإنسانیه
شناسه DOI
پژوهشگران حیدر منعم یحیی الجعفری ، حمید رضا مشایخی ، مهدی شاهرخ

چکیده

التناص هو ذلک المصطلح النقدی الذی طرحته أول مره الباحثه اللغویه البلغاریه جولیا کریستیفا , وکان ذلک أواخر الستینات من القرن الماضی فتناوله الباحثون بتعریفات وتوصیفات متعدده ومختلفه , حتی شاع استخدامه فی النقد العربی المعاصر , وقد تم تطبیق نظریه التناص علی کثیر من نتاج الشعراء فی مختلف العصور الأدبیه , وقد توصلت هذه الدراسات التناصیه إلی نتائج جدیده واستفاده رائعه من النصوص الأدبیه قدیمها وحدیثها , وأظهرت بوضوح تعالق وترابط النصوص مع بعضها البعض , وامتداد النص الأدبی وجذوره الدینیه والتاریخیه والأدبیه , وقد جاءت هذه الدراسه فی هذا البحث الذی عنوانه التناص القرآنی فی مدائح النبی (ص) وأهل بیته الکرام (ع) عند الصاحب بن عبّاد , علی تناول هذه المدائح فی دیوان الشاعر ودراستها من خلال قواعد البحث التناصی الحدیث . إن الهدف الأساسی من هذا البحث هو إیجاد العلائق المشترکه بین هذه المدائح والنصوص القرآنیه , ومتابعه إبداع الشاعر فی توظیف الجمل والألفاظ والمعانی القرآنیه بمستویات تناصیه مختلفه , وقد ظهرت جمالیات التناص وقیمته فی مدائح الصاحب بن عبّاد للنبی (ص) وأهل البیت (ع) , فتطبیق نظریه التناص کان حسب منظور الناقد محمد بنیس ومستویاته الثلاث ( الاجتراریه والامتصاصیه والحواریه ) وما یقابلها من مستویات الناقده جولیا کریستیفا وهی ( النفی المتوازی والجزئی والکلی ) , وقد أظهرت الدراسه ارتفاع نسبه مستوی التناص الاجتراری من النصوص القرآنیه, لکن من خلال إبداع وتصویر جدید , فالشاعر یُعید الجمل والألفاظ والمعانی القرآنیه بإبداع منسجم ومتناسق مع دلالته القصدیه فی النص الشعری , فقد تعالق النص القرآنی مع نصوص الشاعر تعالقاً وثیقاً بصوره خاصه والنص الدینی بصوره عامه , حیث اصطبغ دیوانه الشعری بصبغه دینیه خالصه متخذاً من الجانب العقائدی التشییـــعی مساراً ومنطلقاً لهذه المدائح , , کما ظهر فی البحث ارتفاع نسبه التناص الداخلی للنصوص القرآنیه , فالشاعر یعید الاجترار مرات متعدده وبصور شعریه إبداعیه مختلفه وهذا إن دلَّ إنما یدل علی عقیده حقیقیه صادقه ومنهج اتباع راسخ وفق حجه واستدلال قرآنی , هذا والحمد لله رب العالمین هو الموفق والمعین .