امروزه با گسترش صنعت توریستی و افزایش رقابت میان گردشگری های بومی، آنچه به رضایتمندی و افزایش تقاضا جهت بهره وری محیط یک مجموعه می افزاید توجه به کیفیت مطلوب گردشگری و توجه به دیدگاه زمینه گرایی است که با ویژگیهای منحصر به فرد مکان و به کارگیری آن در طرح معماری تداوم ارزشهای کالبدی منطقه را به همراه دارد. با توجه به معماری و پیشینه خاص معماری در این منطقه عدم توجه به آن تخریب و از بین رفتن بخش هویت بومی منطقه را به همراه خواهد داشت. حفظ هویت و ترویج فرهنگ منطقه در بخش گردشگری ضروری است. بر این اساس گام اول پژوهش هدف، بررسی مؤلفه های زمینه گرایی کالبدی در معماری شهرستان گمیشان با رویکرد ارتقا گردشگری بومی منطقه و در گام دوم هدف، طراحی نوین با در نظر گرفتن ویژگی های زمینه گرایی بومی منطقه گمیشان خواهد بود. پژوهشی کیفی- کاربردی با مطالعات اسناد پیشین الگوهای زمینه گرایی استخراج و با نظر متخصصین فاکتورهای زمینهگرایی بومی- کالبدی به روش AHP بررسی شده است. همچنین مطالعات پیمایشی -میدانی با مصاحبه از بومیان جهت شناسایی ارزشها و معماری بومی منطقه انجام شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد، معماری منطبق با اقلیم %،3403 معماری سازگار با مکان % ،1.05مصالح سازگار با محیط %. ،160معماری منطبق با تصویر سازی ذهنی بومیان % ،1301معماری منطبق با شیوه اندیشیدن % 1201و زمان % .01میزان طراحی زمینه گرایی- بومی است و زمینه گرایی کالبدی واحدهای گردشگری به ترتیب با در نظرگرفتن فاکتورهای فرم، تزیینات، مصالح، سبک، موقعیت بنا، ریتم، تناسبات، تخلخل خط آسمان شکل خواهد گرفت. در طراحی واحد گردشگری، معماری که بتواند اندیشه و افکار بومیان منطقه را با تصویر سازی در دل خود جای دهد بعد از توجه به اقلیم و معماری مکان شکلگیری با تأثیر پذیری حداکثری از الگوهای زمینه، رضایتمندی کاربران را فزایش خواهد داد.
