پیشینه و اهداف: دوره های برخط آزاد انبوه به عنوان یکی از جدیدترین تکنولوژی آموزشی سبب تغییرات اساسی و کیفیت بخشی به فرایند های آموزشی در سطح دانشگاه های مختلف شده اند و به شدت در حال گسترش هستند. موک ها یک محیط یادگیری آنلاینند که به عنوان جدیدترین انقلاب در آموزش و یادگیری آنلاین در نظر گرفته می شوند. این دوره های یادگیری فراگیر، دسترسی به دانـش را کـه در گذشـته راحـت نبـود، بـرای افراد بسیاری فراهم نموده است. موک، دوره ای است که هدف آن مشارکت تعاملی فراوان و دسترسی آزاد از طریق اینترنت است. با وجود اهمیت این مسأله، هنوز مقیاسی استاندارد برای سنجش برنامهدرسی مبتنی بر موک وجود ندارد؛ لذا پژوهش حاضر با هدف ساخت و اعتباریابی مقیاس برنامهدرسی مبنی بر موک در آموزش عالی انجام شده است.روش ها : طرح پژوهش، ترکیبی و روش پژوهش در بخشی کیفی، مرور اسناد بوده است. در این راستا در ابتدا دادههای کیفی، گردآوری و تحلیل، سپس بر مبنای نتایج کیفی به دست آمده به تحلیل و گردآوری دادههای کمّی پرداخته شد و در ادامه از نتایج بخش کمّی برای تبیین بهتر یافتههای کیفی استفاده گردید. جامعه آماری نیز شامل منابع داخلی و خارجی موجود در حوزه آموزش مجازی، الکترونیکی و موک بود. جهت دست یابی به متون و مقالات مرتبط با کلیدواژه های فارسی و انگلیسی برنامهدرسی، موک، آموزشمجازی، یادگیری الکترونیکی، دورههای برخط در منابع الکترونیکی متعدد داخلی نمایه شده و منابع الکترونیکی در خارج از کشور سعی شد جدیدترین منابع در ارتباط با پژوهش حاضر استخراج شود. براین اساس از سال 2000 تا 2019 منابع موجود و غنی در راستای پژوهش حاضر مطالعه و با استفاده از روش تحلیل مضمون، 62 مضمون پایه، 7 سازمان دهنده و یک مضمون فراگیر کشف گردید. روش پژوهش بخش کمّی، توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری 386 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه مازندران بوده است که طبق جدول نمونهگیری مورگان و براساس نمونهگیری طبقهای نسبتی 181 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، در بخش کمّی پرسش نامه محقق ساخته بوده که روایی محتوایی آن 83/0 و پایایی براساس ضریب آلفای کرونباخ بالای 92/0 به دست آمد.یافته ها: نتیجه تحلیل عامل تأییدی نشان داد که برنامهدرسی مبنی بر موک، شامل مسائل مدیریتی، فناورانه، نیروی انسانی، هدف، محتوا، راهبرد های یاددهی یادگیر
