هزار و یک شب را می‌شود مادر قصه‌های جهان دانست. کتابی که در آن رگه‌هایی از فرهنگ و باور بسیاری از کشورهای شرقی دیده می‌شود. قصه‌هایی که در دوره‌ای سینه‌به‌سینه نقل می‌شدند و بعد به صورت آثاری مکتوب درآمدند. در مورد این‌که خاستگاه این اثر کجاست بحث‌های بسیاری وجود دارد. برخی آن را دارای ریشه‌ای هندی می‌دانند. بعضی هم آن را اثری عربی‌الاصل (سوری - مصری) می‌دانند و به بازتاب زیاد فرهنگ اسلامی در آن اشاره می‌کنند. برخی از محققان آن را یونانی می‌دانند و معتقدند که از دوره اسکندر به یادگار مانده. عده‌ای هم با توجه به داستان مادر و آغازین کتاب و اسامی اصلی شخصیت‌ها (شهریار و شهرزاد و دنیازاد و شاه زمان) ریشه این کتاب را ایرانی می‌دانند. آنچه عمده محققین به آن اعتقاد دارند این است که قصه‌های عامیانه هزارویک‌شب پیش از دوره هخامنشان در هندوستان شکل گرفت و بعد در دوره ساسانیان به پهلوی ترجمه گشته و نام (هزار افسان) بر خود گرفت. بعد از هجوم اعراب به ایران این کتاب توسط اعراب یا ایرانیان عرب‌زبان به عربی ترجمه شد و نام (الف خرافه) گرفت. در این ترجمه‌ها تغییرات جزئی و کلی در داستان‌ها پیدا شد و نویسندگان داستان‌های دیگری هم به آن اضافه کردند. کتاب حاصل از این تغییرات با نام (الف لیله) شناخته شد و بعدها به (الف لیله و لیله) تغییر نام داد.
