رضا اسماعیلی

رودخانه ها از مهم ترین عوامل مؤثر در فرایندهای ژئومورفولوژیک زمین و چرخه ی فرسایش می باشند و به طور طبیعی، در طی زمان بستر و کناره های خود را تغییر می دهند. تغییرات رودخانه ها در طول زمان می تواند خسارات و آسیب هایی همراه باشد، بر این اساس بررسی رودخانه ها، خصوصاً پویایی مورفولوژی رودخانه ها بسیار حائز اهمیت خواهد بود. در این پژوهش از روش MDI به منظور تحلیل پویایی مورفولوژیکی رودخانه بابلرود استفاده شده است. در این روش از 2 فاز و 11 شاخص جهت ارزیابی وضعیت پویایی مورفولوژیکی رودخانه استفاده می شود. در فاز اول، بازه های موردمطالعه شناسایی شده و سپس مورفولوژی کانال رودخانه هرکدام از بازه ها ارزیابی شده که بر اساس نتایج به دست آمده مورفولوژی بازه های 1، 2 و 8 به صورت مستقیم، مورفولوژی بازه های 3، 4، 5 و 7 سینوسی و همچنین مورفولوژی بازه 6 به صورت پیچانرودی است. در فاز دوم نیز بر مبنای شاخص های موردنظر در روش MDI ، وضعیت دینامیک مورفولوژی هرکدام از بازه ها بر اساس 11 شاخص ارزیابی شده و سپس ضریب MDI برای بازه ها به دست آمده است. بر اساس نتایج به دست آمده، بازه های 1 و 2 به ترتیب با ضریب 75/0 و 77/0 و بازه 3 با ضریب 70/0 دارای بالاترین ضریب است و ازنظر شاخص MDI دارای وضعیت دینامیک مورفولوژیکی بالایی هستند. بازه های 4، 5، 6 و 7 به ترتیب با ضریب 52/0، 46/0، 50/0 و 47/0 دارای وضعیت دینامیک مورفولوژیکی متوسط هستند. بازه 8 با ضریب 19/0 ازنظر شاخص MDI دارای وضعیت دینامیک مورفولوژیکی خیلی کم است. بازه های 1، 2 و 3 به دلیل وجود مواد آبرفتی منفصل در بستر و کناره های رودخانه و همچنین با توجه به اینکه در طی سال های اخیر با تغییرات زیادی در کناره ها مواجه شده اند، دارای بالاترین ضریب و پویایی مورفولوژیکی بیش تری نسبت به سایر بازه ها هستند. بازه 8 نیز به دلیل اینکه به صورت پایدار و حفاظت شده است، دارای کم ترین ضریب و کم ترین پویایی مورفولوژیکی است.