ایران از نیم قرن پیش، به‌ویژه پس از وقوع انقلاب اسلامی در سال 1357، تا کنون درگیر یکی از بزرگ‌ترین جریان‌های مهاجرتی جهان بوده است. در پی تحولات افغانستان در دهه‌ی 1350 چندین میلیون افغانستانی به ایران مهاجرت کردند. در ابتدا مسئله‌ی مهاجرین، موقتی به نظر می‌آمد اما پس از چندی مشخص شد که مهاجرت افغانستانی‌ها امری ادامه‌دار است و بسیاری از مهاجرین تمایلی به بازگشت ندارند. از همان روزهای ابتدایی تا به امروز ایران برای مدیریت این مهاجرین سیاست‌های مهاجرتی گوناگونی اتخاذ کرده است. از همین رو پرسش این پژوهش این است که «سیاست‌های جمهوری اسلامی در قبال مهاجرین افغانستانی چگونه بوده است؟». در پاسخ به این پرسش این فرضیه مطرح شد که «سیاست جمهوری اسلامی ایران در برابر مهاجرین افغانستانی در دو دهه اول حیات جمهوری اسلامی بسیار متفاوت از دو دهه 80 و 90 بوده است. در حالی که در دهه‌های ابتدایی منافع و ارزش‌های ملی بر پایه‌ی حمایت از حضور افغانستانی‌ها در ایران استوار بود، در دو دهه اخیر سیاست مهاجرتی جمهوری اسلامی با وجود برخی مولفه‌های جذب کننده در کنار مولفه‌های طرد کننده متناقض بوده است». از یافته‌های این پژوهش این است که ایران بر اساس منافع ملی و ارزش‌های ملی خود همواره سیاستی دوگانه در برابر مهاجرین افغانستانی داشته است. در بیشتر مواقع منافع ملی خواهان بازگشت و ارزش‌های ملی حامی ماندگاری مهاجرین در ایران بوده‌اند. «نظریه‌ی سیاست‌های مهاجرتی» به عنوان چارچوب نظری راهنما و روشنگر مسیر این پژوهش است. همچنین روش پژوهش این نوشتار توصیفی-تحلیلی و بر اساس گردآوری منابع کتابخانه‌ای است.
