عامر نیک پور

طرح های جامع، درواقع طرح های توسعه شهری به شمار می روند که به منظور ایجاد زمینه توسعه کالبدی موزون و هماهنگ شهرها تهیه شده اند. هرچند این طرح ها با مقدمات فنی و تخصص و نیز صرف هزینه های زیادی تهیه گردیده اند و البته تأثیرات مثبتی در منطقه بندی کاربری ها، رعایت ضوابط و مقررات ساختمان و بهبود نسبی حیات شهرها داشته اند، اما به دلایل متعددی نتوانسته اند به تمام اهداف خود برسند. بنابراین، نقاط قوت و ضعف آن ها به طور علمی شناسایی نشده و بازخورد آن در نظام برنامه ریزی انعکاس نیافته و علی رغم تداوم تهیه طرح های مختلف شهری، کمبودهای مزبور که ناشی از حلقه مفقوده ارزیابی در فرایند برنامه ریزی کشور است، همچنان پابرجا مانده است. بنابراین ارزیابی طرح جامع، به عنوان ابزاری مهم در راستای سنجش موفقیت و تحقق پذیری طرح های جامع به شمار می رود. در این پژوهش به بررسی نقاط ضعف و قوت شهر تربت جام پرداخته شده است. با بهره گیری از دانش و ابزار دستگاه های اطلاعات جغرافیایی(GIS)، به روش انطباق سرانه ها در افق طرح و موارد پیشنهادی طرح پرداخته شده است. از مدل تغییر سهم، ضریب مکانی، مثلث بوژوگارنیه و مدل طولی و عرضی ایزارد به منظور شناسایی و تفهیم ساختار اقتصادی شهر بهره گرفته شده است و در زمینه ی توسعه ی کالبدی و شهر و تراکم از مدل آنتروپی شانون و ضریب جینی استفاده شده است. در انتها با شناسایی نقاط ضعف و قوت با استفاده از مدل (Goal’s-Achaievement-Avaluation - model ) به معرفی استراتژی هایی به منظور برطرف نمودن ضعف ها و استفاده بهینه از نقاط قوت پرداخته است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که سازمان اجرایی ناظر بر طرح، تا حدودی توانسته است گسترش شهر را با اهداف طرح منطبق بسازد. اما در زمینه ی تحقق کاربری ها ، جمعیت پیش بینی شده، تراکم و ساختار اقتصادی دچار مشکل بوده است و از اهداف طرح تخطی نموده است. واژه های کلیدی: طرح جامع، تربت جام، نقاط ضعف و قوت