۱۴۰۴/۰۱/۱۰
محمد شریفی

محمد شریفی

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده:
نشانی:
تلفن: ۰۱۱۳۵۳۰۲۶۰۸

مشخصات پژوهش

عنوان
آسیب شناسی روایات تفسیری نورالثقلین با تأکید بر سوره بقره
نوع پژوهش
پایان نامه
کلیدواژه‌ها
تفسیر روایی، نورالثقلین، آسیب‌ها، سوره بقره.
سال 1403
پژوهشگران سکینه عباسی کرانی(دانشجو)، محمد شریفی(استاد مشاور)، حبیب اله حلیمی جلودار(استاد راهنما)

چکیده

تحقیق حاضر که بر روش توصیف و تحلیل استوار است روایات تفسیری را در تفسیر نورالثقلین بر محور سورۀ بقره، آسیب شناسی کرده است. عبد علی بن جمعه عروسی‌ حویزی تفسیر نورالثقلین را براساس روایات معصومین (ع) فراهم آورده است. حویزی در تفسیر نور الثقلـین، بـه دلیـل اثـرپـذیری از گـرایش اخبـاری، تنهـا بـه نقـل روایات بسنده کرده و به ارزشیابی آنها نپرداختـند لذا در تفسـیر وی احادیـث ضـعیف و سسـت هـم وارد شده است. رسالۀ پیش رو، آسیب‌های روایات تفسیری را در تفسیر سورۀ بقره از تفسیر نورالثقلین مورد بررسی قرار داده که پیرامون آسیب‌های روشی، مبنایی و غایی، بحثهای مختلف را انجام داده است. یکی از آسیب‌های مبنایی که از «جعل و وضع حدیث» ظهور یافت به واسطۀ «وجود غالیان» و دیگری به خاطر «ورود اسرائیلیات» بوده است و آسیب‌هایی چون «عدم حجّیت ظواهر قرآن» و «اندیشۀ انحصار علم قرآن به معصومان (ع) به خاطر اندیشۀ اخباری به وجود آمده است. همچنین آسیب‌هایی مورد بررسی قرار گرفته که برآمده از «اعتقاد به قطعیت صدور روایات کُتب‌ اربعه» در نگاه صاحب تفسیر نورالثقلین است. آسیب‌های روشی، در ضعف و نبود سند، احادیث غیرمرتبط با تفسیر آیات و عدم نقد محتوای روایات، مورد واکاوی قرار گرفت. آسیب‌های غایی وارده بر تفسیر نورالثقلین نیز به خاطر بکارگیری روایاتی که نشان از ناسازگاری با حکمت بالغۀ الهی و خاتمیت پیامبر، دور شدن از منطق تعقل و فهم و تدبر در قرآن، مهجوریت نسبی قرآن و... دارد مورد بررسی رار گرفت. در این تحقیق، ضمن بررسی هر یک از عوامل فوق الذکر، نمونه‌هایی از تفسیر آیات سورۀ بقره از تفسیر نورالثقلین نقل و مورد نقد قرار گرفته است. در ادامه به ارائۀ راهکارهایی ذیل عناوین راهکارهای عام و خاص اقدام شد: ذیل عنوان راهکارهای عام به مواردی چون «شناسایی گونه‌های روایات تفسیری از غیرتفسیری»، «بهره گیری از منابع و قراین مرتبط» و «تدوین تفاسیر روایی جامع» اشاره شد و ذیل عنوان راهکارهای خاص، راهکارهایی برای حل مشکل «روایات مؤید تحریف قرآن»، «روایات مخالف و ضعیف»، «رها نمودن برخی آیات بدون ذکر شمارۀ آیه و روایت تفسیری»، «رهایی از آسیب غایی تفاسیر روایی محض» و «عدم ذکر و بررسی سند روایات» پیشنهاد گردید.