محمد اسماعیل ریاحی

روابط فرازناشویی به عنوان یکی از مسائل اجتماعی مهم در حوزه خانواده میتواند پیامدهای منفی متعددی را برای زوجین به همراه داشته باشد ازجمله آسیب های جسمانی، روانی و عاطفی، زیستی. خیانت در فضای مجازی یکی از مسائل مهم در عصر حاضر میباشد از این رو در اغلب پژوهش های داخلی و خارجی به نقش اینستاگرام به عنوان یکی از شبکه های اجتماعی که دارای کاربران زیادی میباشد بر روی روابط زوجین کمتر توجه شده است. به همین جهت پژوهش حاضر با هدف بررسی جامعه شناختی ارتباط نوع استفاده از اینستاگرام با گرایش به راوبط فرازناشویی انجام شده است. در این پژوهش جهت تحلیل و بررسی موضوع تحقیق، از نظریه های؛ تغییرشکل صمیمیت گیدنز، عشق سیال باومن، کاشت جورج گربنر، دینداری پیتر برگر و گلاک و استارک، و مبادله و وابستگی متقابل، استفاده شده است. پژهش حاضر از نوع کمی و از نظر شیوه اجرا پیمایشی میباشد که به صورت مقطعی اجرا شده است. ابزار گرد آوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه می باشد که ترکیبی از پرسشنامه های محقق ساخته و پرسشنامه های استاندارد است که به صورت خود ابراز یا خوداجرا در فضای مجازی بارگزاری شده است. جامعه آماری این تحقیق را تمامی مردان و زنان متاهل استفاده کننده از اینستاگرام (گروه سنی جوانان) تشکیل می دهند. با توجه به موضوع مطالعه و پراکندگی پاسخگویان در کل کشور، این پژوهش به صورت آنلاین و اینترنتی انجام شده است و لذا جامعه آماری آن منحصر به استان و یا شهرستان خاصی نمی شود. ارسال پرسشنامه اینترنتی برای نمونه ها تا رسیدن به تعداد 384 نفر ادامه یافت تا با مراجعه به سایت پرسشنامه به سوالات پاسخ دهند. نتایج توصیفی پژوهش حاضر نشان می دهد که اکثریت پاسخگویان(56 درصد) را زنان تشکیل داده اند و اکثریت پاسخگویان (5/43 درصد) به لحاظ سنی در گروه 25-30 ساله قرار داشته و بیشترین میانگین سنی پاسخگویان به لحاظ استفاده از اینستاگرام بالای 25 تا 30 سال بوده است. همچنین اکثر پاسخگویان (3/52 درصد) دارای تحصیلات عالی در حد فوق دیپلم و لیسانس بوده و بیشتر آنها (3/50 درصد) طی 3-4 سال گذشته، اقدام به ازدواج کرده بودند. در خصوص مصرف اینستاگرام یافته ها نشان می دهد که بیش از نیمی از پاسخگویان (8/50 درصد) در طول شبانه روز به میزان 2-4 ساعت مشغول استفاده از اینستاگرام بوده و میانگین فاصله دفعات بازدید از اینستاگرام در طول شبانه (1/78 درصد) مربوط به نمونه هایی بود که به میزان خیلی زیاد (دو ساعت و کمتر) در طول شبانه روز از اینستاگرام بازدید می کنند، ضمن اینکه اکثر کاربران به منظور به اشتراک گذاری تصاویر و جستجوی اطلاعات و اخبار در اینستاگرام فعالیت داشتند. یافته های توصیفی در مورد متغیرهای واسط و وابسته نیز نشان می دهد که نزدیک به نیمی از پاسخگویان( 93/41 درصد) به میزان زیادی رضایت زناشویی داشته و بیش از یک سوم آنان (02/38 درصد) در سطح زیاد، دیندار بوده اند. همچنین، اکثریت پاسخگویان (77/56 درصد) گرایش بسیار کمی به روابط فرازناشویی داشته اند و تنها (52/0 درصد) گرایش زیاد و یا خیلی زیاد به اینگونه روابط را اعلام کرده بودند . نتایج آزمون فرضیه ها و تجزیه و تحلیل داده های تحقیق نشان میدهد که تفاوت میانگین میزان استفاده از اینستاگرام مردان و زنان به لحاظ آماری، معنادار نمی باشد به عبارت دیگر، زنان و مردان به مقدار نسبتاً یکسانی ، میزان استفاده از اینستاگرام را گزارش کرده اند و بیشترین میانگین رتبه ی نمرات میزان استفاده از اینستاگرام در گروه سنی بالای 25 تا 30 سال و کمترین میانگین رتبه ی نمرات در گروه بالای 36 سال می باشد، به عبارت دیگر، گروه های مختلف سنی به مقدار متفاوتی ، میزان استفاده از اینستاگرام را گزارش کرده اند. در خصوص نوع استفاده از اینستاگرام بر حسب گروه های سنی، بیشترین میانگین رتبه‌ی نمرات در گروه سنی 18 تا 24 سال و کمترین میانگین رتبه ی نمرات در گروه بالاتر از 36 سال می باشد. در رابطه با تحصیلات گروه های مختلف تحصیلی به مقدار نسبتاً یکسانی ، میزان استفاده از اینستاگرام را گزارش کرده اند. نتایج نوع استفاده از اینستاگرام بر حسب تحصیلات نشان میدهد که بیشترین میانگین رتبه ی نمرات نوع استفاده تفریحی- سرگرمی از اینستاگرام در بین پاسخگویان دارای تحصیلات دبیرستانی می باشد. در خصوص روابط فرازناشویی بر حسب جنسیت براساس نتایج آزمون میانگین نمرات روابط فرازناشویی در مردان بیشتر از زنان گزارش شده است. در رابطه با گروه سنی، بیشترین میانگین رتبه‌ی نمرات روابط فرازناشویی در گروه سنی 31 تا 36 سال و کمترین میانگین رتبه ی نمرات در گروه 18 تا 24 سال می باشد. در رابطه با دینداری بیشترین میانگین رتبه‌ی نمرات دینداری در گروه سنی بالای 36 سال و کمترین میانگین رتبه ی نمرات در گروه 18 تا 24 سال می باشد. و همچنین بیشترین میانگین رتبه ی نمرات دینداری در تحصیلات دیپلم می باشد. نتایج آزمون نشان داد میانگین نمرات رضایت زناشویی بر حسب جنسیت در مردان بیشتر از زنان گزارش شده است و بیشترین میانگین رتبه‌ی نمرات رضایت زناشویی در گروه سنی 31 تا 36 سال و کمترین میانگین رتبه ی نمرات در گروه سنی بالای 36 سال می باشد. و هچنین بیشترین میانگین رتبه ی نمرات رضایت زناشویی در تحصیلات فوق دیپلم و لیسانس می باشد. در خصوص نوع استفاده از اینستاگرام نتایج نشان داد که بین نوع استفاده تفریحی از اینستاگرام با گرایش به روابط فرازناشویی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بدین معنی که افزایش در میزان استفاده تفریحی- سرگرمی از اینستاگرام توسط پاسخگویان، با افزایش در گرایش به روابط فرازناشویی آنان، ‌همخوانی و همبستگی مستقیم و مثبت داشته است. بر اساس نتایج آزمون همراه با افزایش میزان استفاده از اینستاگرام، کاهش در میزان دینداری پاسخگویان مشاهده شده است. همچنین با افزایش میزان استفاده از اینستاگرام، میزان رضایت زناشویی پاسخگویان افزایش می یابد.وبا افزایش نوع استفاده از اینستاگرام، کاهش در نمرات دینداری مشاهده شده است در رابطه با دینداری با افزایش میزان دینداری، میزان روابط فرازناشویی پاسخگویان کاهش می یابد و همچنین با افزایش رضایت زناشویی، کاهش در نمرات روابط فرازناشویی پاسخگویان مشاهده شده است.