دشت فراهان یکی از دشتهای حاصلخیز در جنو ب غربی فلات مرکزی با حدود پنج هزار کیلومتر مربع وسعت است. مطالعات باستانشناسی مؤید این است که دشت فراهان از اواخر دوران نوسنگی تا عصر حاضر، پیوسته مورد توجه انسان قرار داشته، به نحو ی که حتی امروزه نیز از تراکم استقراری قابل ملاحظه ای برخوردار است. یکی از دوره های استقراری این دشت که با توجه به وجود آثار و شواهد باستانی چون آتشکدۀ فردُغان و قلاع و تپه های بزرگ و کوچک، از اهمیت بالایی برخوردار است، دورۀ ساسانی است که حتی منابع تاریخی به آبادانی دشت فراهان در آن دوره اشاره نموده اند. باوجود این، تاکنون در زمینهٔ مطالعۀ علمی باستانشناسی دورۀ ساسانی، اقدام قابل توجهی صور ت نگرفته است و به نحو ی که پرسش در مورد چگونگی وضعیت این دشت و عوامل مختلف تأثیرگذار بر ساختار استقراری در دورۀ ساسانی بی پاسخ مانده است؛ از این رو، نگارندگان در این پژوهش با تکیه بر داده های حاصل از بررسی باستانشناختی، منابع تاریخی و اطلاعات رسوب شناسی منطقه، سعی بر پاسخ گویی به پرسش فوق در جهت ترسیم وضعیت دشت فراهان در دورۀ ساسانی را دارند. تحقیق فوق براساس هدف از نوع تحقیقات بنیادی و از نظر ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی با تأ کید بر جنبۀ تاریخی است. نتایج بیانگر آن است که هرچند شرایط اقلیمی مساعد در سده های قبل از ساسانیان در دشت فراهان ایجاد و موجب رشد استقرارها شد، اما به مرور و در طول دورۀ ساسانی اقلیم گرم و خشک در منطقه حاکم شده است؛ با این وجود، تداوم رشد استقرارها در این دورۀ ادامه یافت که مبتنی بر استقرارهای روستایی متعدد کوچک و متوسط است. به احتمال زیاد تداوم استقرارها و رشد آنها در این دورۀ تکیه بر عوامل انسانی، همچون پیشرفت فناوری در زمینهٔ بهره برداری از منابع آبی جهت غلبه بر محدودیت های محیطی دارد.
