مطالعات باستا نشناسی نقشی مهم در واکاوی و بازشناسی تاریخ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در دوره باستان دارد. کاربست نفت در ایران به دوره باستان میرسد، در این میان، شواهد باستانشناسی نقش مهمی در روشن ساختن این مسئله دارد. به استناد متون مقدس ایرانباستان، واژه نفت از کلمه پنت ا در اوست ا مشتق شده است. نتایج کاوشهای باستانشناختی و گزارش مورخان بیانگر آن است ک ه ساکنان فلات ایران از حدود هفت هزار سال ق.م با نفت آشنایی داشتهاند. بنابراین بررسی تأثیر نفت و مشتقات آن بر تحولات فرهنگی ایرانباستان در این دوره مشخص، چگونگی کشف و نحوه استفاده از این ماده خام طبیعی و میزان تأثیر آن بر آثار مادی، فرهنگی، سیاسی، مذهبی و اقتصاد ی جوامع ایرانی در دوره مذکور حائز اهمیت است. دوره باستان از حکومت ایلامیان تا دوره ساسانی بخش مهمی از تحولات عصر باستان را در بر دارد، بررسی چگونگی کاربست نفت در این دوره تاریخی میتواند نکات مهمی را از سیر کابرد نفت در ایران آشکار سازد. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و بر اساس مطالعات میدانی و منابع کتابخانهای انجام شده است. شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات از گونه کیفی بوده است که در این راستا از رهیافت تاریخی در تحلیل دادهها استفاده شده است. نتایج مطالعات نشان میدهد از نفت برای روشنایی، گرما، ملا ت در ساختمانها، قیراندود کردن کشتیها، ساخت ظروف تزئینی و زیورآلات، درمان بیمار یها و... مورد استفاده قرار میگرفت. بیشترین آثار قیری بدست آمده در ایران متعلق به تمدن ایلام و بعد هخامنشی است.
