مرتضی محسنی

مشارکت کنشی اجتماعی است که عمل کنش­گران را برای رسیدن به اهدافشان تسهیل می­کند. مشارکت به مفهوم عمومی آن به عنوان عمل گروهی، پیشینه­ای به درازای زندگی بشر و سابقه­ی طولانی در حیات اجتماعی و فرهنگی مردم ایران دارد و با مفاهیمی چون تعاون،هم­کاری ویاری­گری مرتبط است.این مقاله با رویکرد جامعه­شناختی به بررسی امثال داستان­نامه می­پردازد و در آن مشارکت به عنوان یکی از مؤلفه­های سرمایه­ی اجتماعی در داستان­نامه­ی بهمنیاری مورد کاوش قرار می­گیرد. ضرب المثل­ها به عنوان صدای درونی هر ملتی انعکاس دهنده­ی پنهان­ترین زوایای زندگی مردم و هم­چنین منبع درخوری برای پژوهش­های مردم­شناسی، جامعه­شناسی و روان­شناسی به­شمار می­آیند.تحقیق و پژوهش مشارکت در ضرب­المثل­ها به عنوان بخشی از فرهنگ عامه می­تواند ما را از میزان انعکاس ابعاد مشارکت در جوامع سنتی آگاه کند و هم­چنین در تسهیل کنش­هایهدف­مند در جامعه­ی امروز نیز نتایج پرثمری برجای گذارد. بررسی 6016 مثل در کتاب داستان­نامه­ی بهمنیاری نشان می­دهد که از میان مؤلفه­های سرمایه­ی اجتماعی، مشارکت اجتماعی یکی از پر تراکم­ترین زبان­زدهای اجتماعی واخلاقی مردم در جوامع سنتی محسوب می­شده­است.مشارکت پس از اعتماد دومین مؤلفه­ای است که در داستان­نامه تکرار شده­است و با شاخص­های مشارکت دوسویه (هم­یاری)، مشارکت برون سویه (دگریاری)، مشارکت اجباری، مشارکت مبتنی بر تقسیم کار، مشارکت ابزاری ومشارکت مشورتی تقسیم بندی شده­است. دستاورد این پژوهش ناظر بر این است که در میان انواع مشارکت، مشارکت برون سویه (دگریاری) بالاترین بسامد را به خود اختصاص داده است.