۱۴۰۳/۱۲/۲۶
مرتضی محسنی

مرتضی محسنی

مرتبه علمی: استاد
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکدۀ ادبیّات و زبان‌های خارجی
نشانی:
تلفن: ۰۱۱۳۵۳۰۳۱۱۰

مشخصات پژوهش

عنوان
تصویرپردازی «درد» در غزلیات عطار نیشابوری
نوع پژوهش
پایان نامه
کلیدواژه‌ها
تصویرپردازی، درد، عطار نیشابوری، غزلیات.
سال 1403
پژوهشگران صدیقه کوزه گرکالجی(دانشجو)، احمد غنی پور ملکشاه(استاد مشاور)، مرتضی محسنی(استاد راهنما)

چکیده

در ساده‌ترین تعریف، هر عکسی که با شنیدن یک واژه در ذهن شکل می‌گیرد، «تصویر» است و در پیچیده‌ترین تعریف، هر «امر خیالیِ» مرکّب و پیچیده و چند بعدی «تصویر» خواهد بود. «ایماژ» یا «تصویر»، تصویر حسی، درونی یا ذهنی است که به کمک واژه‌ها ساخته می‌شود. برهمین اساس تصویرپردازی، بیان و نمایش تجربیات حسی با استفاده از ابزار زبان است. عطار، شاعر و عارف زبان فارسی که آثارش از لحاظ کاربرد صنایع ادبی و تصویرپردازی-های تازه، بدیع، عمیق و منحصر به ‌فرد هستند از درون‌مایه‌های گوناگون، هم‌چون «درد و رنج» بهره برده است. درد و انواع آن در شعر شاعران به ویژه شاعران عارف دارای مفاهیم گسترده‌ای مانند درد عشق، درد حیرت و ... است. در این پژوهش کوشش شد تا با رویکردی توصیفی-تحلیلی تصویرپردازی «درد» در غزلیات عطار نیشابوری بررسی شود. هدف از این پژوهش شناخت و تبیین تصویرپردازی‌های «درد» در غزلیات عطار و بررسی میزان نمودهای تصویری آن‌ است؛ از این‌رو، پس از استخراج نمونه‌های شعری از دیوان غزلیات عطار که حاوی آرایه‌های ادبی زیبا و تاثیرگذار در تصویرپردازی بوده‌اند، تصویرهای نهفته در این اشعار تشریح شده و مورد تحلیل قرار گرفته ‌است. نتایج پژوهش ناظر بر این است که در غزلیّات عطار بیشترین درون‌مایۀ درد مربوط به «درد عشق»، «درد حیرت» و درد طلب است. بیشترین کاربرد آرایه‌ها در تصویرپردازی بر اساس بسامد مربوط به کنایه 37 درصد، تشبیه20 درصد، استعاره 18 درصد، مجاز16 درصد، پارادوکس 5 درصد و جناس 4 درصد است. کاربرد آرایه‌ها در درد عشق به شرح زیر است: کنایه 136 مورد، تشبیه 59 مورد، استعاره 46 مورد، مجاز 58 مورد و پارادوکس 20 مورد است. در درد حیرت تشبیه دو مورد استعاره 17 مورد، در درد طلب تشبیه 13 مورد و استعاره 2 مورد و در درد منیّت 1 مورد تشبیه است.