مریم مهاجرانی

کمبود گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز (G6PD) در سراسر جهان بسیار شایع است و در حضور عفونت ساده، مصرف باقلا یا واکنش با برخی داروها، آنتی بیوتیک ها، تب بر و ضد مالاریا باعث کم‌خونی همولیتیک حاد می‌شود. G6PD اولین پیشبرنده چرخه پنتوزفسفات (PPC) را کاتالیز می‌کند که توسط آن گلوکز-6-فسفات (G6P) با تولید NADPH به 6-فسفوگلوکونولاکتون اکسید می شود. PPC گلوکز را به پنتوزفسفات تبدیل می کند و قدرت کاهشی را به شکل NADPH تولید می‌کند. در گلبول های قرمز NADPH برای محافظت در برابر استرس اکسیداتیو ضروری است.برخی از گیاهان دارویی نیز به طور بالقوه فعالیت G6PD را افزایش می‌دهند، مصرف گیاهان دارویی دارای قدمت چند هزار ساله در درمان بیماری‌ها می‌باشد و اثرات درمانی آنها به اثبات رسیده است. مرزنجوش (Origanum majorana) گیاهی از خانواده نعناعیان می‌باشد که دارای گونه های متنوعی است، این گیاه دارای کاربردهای زیادی در زمینه‌ی داروسازی و طب‌ سنتی می‌باشد و هم چنین دارای اثرات آنتی اکسیدانی ،ضد باکتریایی و ضد التهابی است. ترکیب طبیعی کارواکرول از اجزاء اصلی اسانس و عصاره گیاه مرزنجوش است که تقریبا 30% الی70% اسانس این گیاه را شامل می‌شود. در این پژوهش پیش‌بینی اثر مستقیم گیاه مرزنجوش و ماده‌ی کارواکرول بر آنزیم G6PD با استفاده ازمدلسازی‌های بیوانفورماتیکی و روش‌های آزمایشگاهی بررسی و تحلیل شد. در این مطالعه بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی مرزنجوش کارواکرول با استفاده از دو روش DPPHو FRAP انجام شد. مخلوط سنجش آنزیمی ساخته شده و حجم های مختلف از مرزنجوش کارواکرول به آن اضافه شد و سپس با استفاده از اسپکتروفتومتر به مدت ده دقیقه در طول موج 340 نانومتر فعالیت اندازه‌گیری شد. عصاره آنزیمی از گلبول‌های قرمز انسان در دو نمونه سالم و بیمار مبتلا به نقص آنزیمی G6PD(فاویسم) استخراج شد و فعالیت آنزیم G6PD در هر دو نمونه در حضور کارواکرول و عصاره مرزنجوش سنجش شد.پتانسیل همولتیکی و ضد همولتیکی عصاره مرزنجوش و کارواکرول با روش اسپکتروفتومتری بررسی شد. با استفاده از نرم افزار های LigPlot،PYMOL ،Auto dock Vina و سایت PDBSUM میانکنش های هیدروژنی و هیدروفوبی کمپلکس آنزیم-کارواکرول و طول پیوندهای هیدروژنی در مقایسه با کمپلکس آنزیم-G6P و کمپلکس آنزیم-NADP آنالیز گردید. براساس نتایج، عصاره مرزنجوش و کاراواکرول دارای ارزش آنتی‌اکسیدانی بالایی بوده و مقدارIC50 برای مهار رادیکال آزادDPPH مرزنجوش و کارواکرول به ترتیب 003/0 ±26/3 و002/0 ± 04/7 میکروگرم بر میلی‌لیتر می‌باشد. همچنین قدرت کاهندگی یون آهن در غلظت یکسان برای عصاره مرزنجوشµM 97 بود که به ترتیب از مقدار کارواکرول و اسید آسکوربیک برابر با µM5/74 وµM74 بیشتر می‌باشد. به طورکلی از نتیجه تست های آنزیمی خالص ، عصاره آنزیمی G6PD ، همولیز و آنتی همولیز دریافت شد که خواص آنتی اکسیدانی و محافظتی کارواکرول و عصاره مرزنجوش به غلظت وابسته بوده و بعد از غلظت مشخصی، خواص اکسیدانی و مهاری نشان می‌دهند. و حتی می‌توانند منجر به همولیز شوند که این امر در شرایط عصاره آنزیمی سالم بیشتر مشهود است اما بهبود جزیی در غلظت های پایین را می توان در عصاره آنزیم دارای نقصG6PD توسط عصاره مرزنجوش و کارواکرول مشاهده کرد.