مریم مهاجرانی

یکپارچگی بیوشیمیایی مغز برای عملکرد سیستم عصبی مرکزی (CNS) ضروری است. استرس اکسیداتیو یکی از پارامترهایی است که منجر به اختلال بیوشیمیایی مغز می‌شود. مغز به دلیل مصرف بالای اکسیژن و محتوای غنی از لیپید، به شدت مستعد استرس اکسیداتیو است، آلزایمر یکی از بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی شناخته شده است که می‌تواند باعث اختلال در مکانیسم‌های طبیعی سیگنال دهی سلولی شود. استفاده از متابولیت های گیاهی به‌عنوان یکی از بالقوه‌ترین استراتژی‌های درمانی برای مهار اثرات اضطرابی و کاهش سطح استرس اکسیداتیو در بیماری‌هایی نظیر آلزایمر ثابت شده است، از جمله این متابولیت ها می‌توان به سیرینجیک اسید وکوئرستین اشاره کرد که به‌عنوان فلاونول های طبیعی با اثرات فارماکولوژیک قابل‌توجه و پتانسیل درمانی امیدوارکننده به فراوانی در بسیاری از محصولات گیاهی و خوراکی وجود دارند. اما به علت فراهمی زیستی پایین و جذب ضعیف، این فلاونویید ها در سیستم گوارشی بدن پایداری کمی دارند. امروزه نانو‌ساختارهای مختلفی به دلیل زیست تخریب پذیری مناسب، افزایش کارایی دارو و کاهش عوارض جانبی برای دارورسانی در بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های عصبی استفاده می‌شود. در این مطالعه ساختارهای میسلی کازئینات با تشکیل نانوذرات پلی الکترولیت طبیعی همراه با کیتوسان با پایداری خوب و متوسط اندازه ذرات حدود 200 نانومتر بدون دارو و حدود 300 نانومتر هنگام حمل داروهای کوئرستین و سیرینجیک اسید ساخته شدند و سنجش های مختلف ازجمله AFM,FT-IR,XRD,FE-SEM,DLS,TGA و پتانسیل Zeta برای بررسی مورفولوژی ساختاری انجام شد،همچنین درصد رهایش، میزان تورم در شرایط شبیه‌ساز گوارشی و قدرت آنتی‌اکسیدانی آن‌ها با مهار رادیکال‌های آزاد DPPH وکاهندگی Frap ارزیابی شد. هدف از این مطالعه، بررسی وجود اثر هم‌افزایی آنتی‌اکسیدانی ترکیب SAو Qu، سنتز و بررسی تأثیر سیستم انتقال دارو مبتنی بر کیتوسان-کازئینات برای انتقال موثر دارو بر نقص حافظه و آلزایمر القا شده با تزریق درون بطنی استرپتوزوتوسین در موش صحرایی می‌باشد. بررسی های ما حاکی از سنتز نانوذرات با توزیع و اندازه مناسب به شکل کروی بود همچنین درصد رهایش دارو در شرایط بازی روده برای هر دو دارو 4 برابر بیشتر از شرایط اسیدی معده بود، میزان تورم نیز حدود 2 برابر بیشتر در شرایط بازی گزارش شده و رهایش سیرینجیک اسید 2 برابر سریعتر از کوئرستین بود. قدرت آنتی‌اکسیدانی برای نانوکپسول دارویی نزدیک به آسکوربیک اسید و حدود 4 برابر کمتر از دارو های خالص با وجود داروی کمتر در ساختار خود بود. در نهایت موش‌ها به طور تصادفی به هشت گروه (7n=) کنترل، کنترل مثبت، بیمار با استرپتوزوتوسین و پنج گروه‌ تیمار استروپتوزوتوسین پس از جراحی تقسیم شدند، موش‌ها در تمامی گروه‌ها به جز کنترل و بیمار به مدت 21 روز با SA،Qu و Qu+SA در دز 50 میلی‌گرم بر کیلوگرم و نانوکپسول دارویی کیتوسان-کازئینات حامل Qu+SA با دز 50 و 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم و مقدار داروی کمتر گاواژ شدند. سپس به‌وسیله آزمون ماز صلیبی، شاتل باکس و شناسایی شی جدید عملکرد حافظه، اضطراب و استرس در موش‌ها مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین پس از آن فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز، فعالیت آنزیم استیل کولین استراز و در نهایت سطح گلوتاتیون و مالون دی آلدهید ارزیابی شد. رفتار‌های شبه اضطرابی و همچنین اختلال در یادگیری و عملکرد شناختی با تزریق استرپتوزوتوسین افزایش یافت. علاوه بر این استرپتوزوتوسین سبب کاهش فعالیت‌ آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی،استیل کولین استراز و افزایش سطح پراکسیداسیون شده است. در حالیکه تیمار همزمان با سیرینجیک اسید و کوئرستین و دز mg/kg100 از نانوکپسول دارویی با توجه به اثر هم‌افزایی، افزایش پایداری و جذب دارو سبب بهبود عملکرد حافظه و یادگیری و همچنین کاهش اضطراب شده است، استفاده همزمان از سیرینجیک اسید و کوئرستین و همچنین دز mg/kg100 از نانوکپسول دارویی سبب افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی به همراه کاهش سطح پراکسیداسیون لیپید و مهار فعالیت آنزیم استیل کولین استراز شد. نتایج ما پیشنهاد می‌کند که می‌توان به سیستم دارو رسان کیتوسان-کازئینات به عنوان یک بیوپلیمر-پپتید طبیعی و زیست تخریب پذیر با حداقل سمیت در انتقال موثر داروها، بهبود اثر گذاری و فراهمی زیستی برای کاربرد بالینی در بیماری-های انسانی در آینده نگاه کرد.