چکیده سفال یکی از بارزترین و منحصربهفردترین هنرها در میان هنرهای اسالمی است. سفالهای دوران اسالمی از تنوع تزئین، گونه و سبکهای فراوانی برخوردار است که آن را به یکی از هنرهای حائز اهمیت در سرزمینهای اسالمی مبدل کرده است. مجموعه سفالینههای دوران اسالمی موجود در موزه بزرگ خراسان باالخص سفالینههای منقوش آن دارای تنوع گونههای سفالینههای این دوران بوده و معرف یکی از بهترین مجموعه سفالینههای موزهای است. دارابودن تنوع گونهها در میان مجموعههای موزهای یکی از ویژگیهای شاخص در میان آثار مجموعهای است. بخش عمدهای از اشیا مخزن این موزه طی دو مرحله از موزه ملی و موزه آبگینه به این مکان منتقل شدهاند. بخشی از این آثار از کاوشها و بررسیهای باستانشناسی بهدستآمده است؛ اما گزارشهای آنها موجود نیست و یا ارائه نشده است و بخش دیگر اشیا توقیفی است. تحقیق حاضر اولین گام در جهت مطالعه و شناخت سفالینههای دوران اسالمی مخزن موزه بزرگ خراسان به شمار میآید که طی آن مشخصشدن محدوده زمانی سفالینههای منقوش دوران اسالمی این مجموعه، گونه غالب در میان این سفالینهها، شیوه نگارش حروف مختص فارسی )پ، ژ، چ، گ( در کتیبههای سفالینهها و همچنین میزان تداعی و رسمیت داشتن دو مذهب شیعه و سنی در دورانهای مختلف بر اساس نقوش سفالینههای این موزه، بهدقت ارزیابی شده است. با روش جمعآوری اطالعات و دادهها در پژوهش حاضر به دو صورت مطالعات اسنادی و میدانی و بهرهگیری از رهیافت تاریخی در تفسیر آنها، این نتایج بهدستآمده است که سفالینه- های منقوش دوران اسالمی این موزه از سده سوم تا پایان دوران قاجار را شامل میشود و گونه سفال موسوم به منقوش گالبهای گونه غالب در این مجموعه میباشد. نگارش حروف مختص الفبای فارسی بر روی سفالینههای این مجموعه در سدههای میانی بهصورت معرب و در سدههای متأخر خصوصاً قاجار نگارش فارسی رعایت میشده، فقط در نمونههایی از دوران قاجار سرکش حرف »گ« گاهی استفاده نمیشده و همچنین هیچ رد و نشان سنیگرایانه بر روی این سفالینهها وجود ندارد و تنها بر روی ظروف دوران متأخر اسالمی در این موزه، کتیبههای حاوی تفکر شیعه وجود دارد.
