جمال قاسمی

چکیده: آزادسازی بازار حسابرسی در ایران و افزایش تنوع خدمات ارائه شده توسط حسابرسان سبب شده تا نقش نهادهای نظارتی بر عملکرد حرفه ­ایی حسابرسان بیشتر از گذشته اهمیت پیدا کند. به طوری که حسابرسان در صورت بی­ توجهی و یا عدم اجرای مسئولیت حرفه ­ای شان، محکوم به سهل ­انگاری، تقلب و قصور می­شوند، لذا تبیین عوامل موثر بر احتمال وقوع این رویدادها برای ذینفعان خصوصا نهادهای نظارتی بر موسسه های حسابرسی، دارای اهمیت است. بر همین اساس پژوهش حاضر با تمرکز بر قصور حسابرس در ارائه اظهارنظر صحیح، درصدد است با بررسی ادبیات حسابرسی موجود، به عوامل تاثیرگذار بر احتمال این رخداد، که ممکن است توسط حسابرس، صاحبکار و محیط کاری بر فرایند حسابرسی تحمیل شود، را شناسایی کند. برای این منظور، براساس موارد انضباطی مطرح شده توسط جامعه حسابداران رسمی ایران علیه موسسه­ های حسابرسی، داده­ های 35 موسسه حسابرسی که نسبت به شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق و بهادار، طی سال های 1397- 1385 مرتکب قصور در ارائه اظهار نظر صحیح شده اند و همچنین داده های 110 موسسه حسابرسی دیگر که نسبت به شرکت های پذیرفته شده در بورس و اوراق بهادار اظهارنظر صحیح داشته اند به عنوان گروه فاقد قصور، جمع آوری شده و با استفاده از روش رگرسیون لجستیک به طور مقطعی مورد بررسی قرار گرفته­ است. یافته ها نشان می­دهد از بین عوامل مربوط به حسابرس، درآمد موسسه و درجه کنترل کیفی و از بین عوامل مربوط به صاحبکار، کیفیت اقلام تعهدی، اندازه صاحبکار، کمیته حسابرسی صاحبکار و شاخص سود آوری صاحبکار و از بین عوامل کاری، دوره تصدی حسابرسی، خطای نوع اول و نوع دوم حسابرسی به عنوان مهمترین عوامل تعیین کننده احتمال قصور حسابرس در ارائه اظهارنظر صحیح می­باشند. این یافته­ ها می­تواند برای نهادهای نظارتی، سرمایه گذاران، موسسه­ های حسابرسی و حسابداران رسمی از جهت شناسایی موسسات دارای قصور در ارائه اظهارنظر صحیح و همچنین تدوین خط­ ومشی­ ها و سیاست گذاری و برنامه­ ریزی کاری مفید باشد.