شعر حجم یکی از جریانهای شعری معاصر است که به دنبال جدایی گروهی از شاعران موج نو به وجود آمد این جریان که در امتداد جریان شعر دیگر قرار دارد با رهبری یدالله رؤیایی خود را درصحنهی ادبیات ایران نمایان ساخت. نقطهی عطف این جریان را میتوان زمستان 84 دانست که انتشار بیانیهای به فعالیتهای این گروه رسمیت بخشید. یداهلل رؤیایی با فعالیتهای مداوم خود ظرفیتهای جدیدی را در عناصر شعری ایجاد کرد و مهر شخصیاش را بر روی برداشتهای جدید خود از هرکدام زد. در پژوهش حاضر اصول شعر حجم بر مبنای بیانیه و سایر مستندات مرتبط با این جریان شعری موردتوجه قرارگرفته است؛ و هدف این پژوهش نیز بررسی چگونگی کارکرد این اصول در ساخت قطعات و همچنین تغییر آنها در طی زمان بوده است. با وجود اینکه در طی سالیان اخیر پژوهش های هدفمندی در ارتباط با شعر حجم انجام شده است اما وجود ابهام در چگونگی بازتاب مبانی نظری و سیر تحولی آن ها در بستر قطعات حجمی این ضرورت را ایجاد کرد تا در این پژوهش به این مسئلهی مهم پرداخته شود. به این منظور ابتدا در فصل دوم این پژوهش عناصر شعر حجم بر مبنای بیانیه و سایر مستندات بررسی شد. در فصل سوم زندگینامه رؤیایی و آثارش تحلیل شد. در فصل چهارم نیز به ترتیب چگونگی کارکرد اصول مستخرج و همچنین تغییرات آنها مورد کنکاش و واکاوی قرار گرفت. آنچه از بررسی دادههای این پژوهش نتیجهگیری شده است به ما نشان میدهد که عناصر موردنظر رؤیایی کارکرد یکسانی در طی گذر زمان و در متن قطعات ندارند. هر عنصری میل به تکامل پیدا میکند و حتی در مراحل بعد برخی از عناصر توان تأثیرگذاری خود را ازدستداده و برخی نیز بهمرورزمان به بدنهی قطعات رؤیایی اضافه میشوند.
