رشد و گسترش پدیده شهرنشینی آثار و پیامدهای فراوانی داشته است. یکی از این تبعات مصرف بی‌رویه و رو به فزونی سوخت‌های فسیلی و انتشار آلودگی‌های ناشی از آن است. با توجه به اینکه ذخیره‌ی سوخت‌های فسیلی محدود است، لازم است در جهت کاهش مصرف و جایگزینی انرژی‌های پایدار تمهیداتی اندیشیده گردد. هدف از انجام این پژوهش تامین دسترسی ساختمان‌ها و فضاهای شهری به نور خورشید و وزش باد از طریق شاخص‌های شکل شهری است تا موجب تعدیل دمایی گردد و نیاز به مصرف انرژی‌های گرمایشی و سرمایشی کاهش یابد. این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات پژوهش‌های و اسناد کتابخانه‌ای شاخص‌های مرتبط با پژوهش را استخراج کرده و سپس به روش کیفی و از طریق تحلیل ثانویه اطلاعات شهر با استفاده از نرم‌افزار GIS انجام گرفته است. شاخص‌های مرتبط با شکل شهری که در این پژوهش مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌اند عبارتند از: جهت‌گیری (جهت گیری معابر و جهت‌گیری ساختمان‌ها)، کجایی و چگونگی قرارگیری پوشش گیاهی، تراکم و ساختار فضایی. بنابر بررسی‌های صورت گرفته در این پژوهش که طی آن شاخص‌های شکل شهری در محدوده‌ی نیمه شمالی شهر سرخرود مورد بررسی قرار گرفت، شکل بهینه جهت‌گیری معابر با توجه به جهت باد غالب شهر تعیین گردید و نتایج نشان دادند که شبکه معابر محدوده بر الگوی مطلوب منطبق است و تنها لازم است عرض و تعداد آنها افزایش یابد تا جریان باد به خوبی وارد فضاهای شهری گشته و در آن جریان یابد. در رابطه با بهترین جهت‌گیری توده‌های ساختمانی در اقلیم معتدل و مرطوب شمالی، جهت شرقی- غربی است؛ به طوریکه روی بنا به سمت جنوب باشد. نتایج بررسی‌ها نشان دادند علی‌رغم آنکه 81% بلوک‌ها جهت‌گیری شرقی- غربی داشته‌اند اما تنها 23% قطعات شرقی و غربی و در نهایت 17% از ساختمان‌ها شرقی- غربی بوده‌اند. در رابطه با پوشش گیاهی یافته‌ها بیانگر عدم وجود هرگونه کاربری سبز و باز بوده‌اند، این شرایط در حالی بود که در اسناد فرادست برای محوطه فضای سبز محلی طبق سلسله‌مراتب فضایی در نظر گرفته شده بود. شاخص تراکم یکی از مهمترین شاخص‌های مطرح شده در رابطه با کنترل دسترسی فضا به نور خورشید است، چرا که ارتفاع ساختمان‌ها و به طبع آن سایه‌ی آنها از مهمترین عواملی هستند که مخل دسترسی سایر ساختمان‌های مجاور به نور خورشید هستند. نتایج یافته‌ها در این بخش نشان دادند که محدوده‌ی نیمه شمالی شهر سرخرود وضع بسیار نابسامانی در رابطه با حوزه‌بندی تراکمی دارد به طوریکه در شرایط متفاوت که بررسی صورت گرفت همواره بیش از نیمی از ساختمان‌های بافت تحت سایه ساختمان‌های مجاور از دسترسی به نور خورشید محروم هستند. شاخص ساختار فضایی عموماً به لحاظ فشردگی و یا گسستگی بافت در مباحث مرتبط با دسترسی به باد و نور خورشید و صرفه‌جویی مصرف انرژی مطرح می‌گردد. نتایج بررسی‌ها در این پژوهش نشان داد که به جز یک بلوک، تمامی بافت محدوده نیمه شمالی شهر سرخرود دارای بافتی گسسته است. در نهایت براساس نتایج یافته‌ها در جهت بهبود شکل بافت شهری محدوده برای مدیریت انرژی، ضوابط ارائه گشت.
