با پیدایش علم روایت شناسی در دهه های اخیر، نظریه پردازان مختلف داستانی همچون: پیرنگ، شخصیت پردازی، تم، گفتگو، زاویه دید، صحنه... دست یافتند که از میان این عناصر، یکی از مولفه هایی که اهمیت آن بیش از همیشه آشکار گشت، عنصر زمان در روایت ها است که دیگر در زمان کنونی از عنصر صحنه، فراتر رفته و در همه عناصر دیگر از جمله تم و تعلیق، تأثیر شگرفی دارد و روایت شناسان زیادی در این حوزه ظهور کردند که تأثیر گذارترین آنها، ژرارژنت فرانسوی است که نظریات گرانقدری را، پیرامون آن ارائه کرد. در این جستار برآنیم تا با روش تحلیل محتوا، بعد از توضیح مختصر عناصر داستانی، رابطه زمان را با تم در روایت سرزمین غمزده پرتقال و تعلیق در روایت «افق در پشت دروازه» غسان کنفانی با تاکید بر نظریه ژرارژنت مورد بررسی قرار دهیم تا نشان دهیم که چگونه نویسنده از تمامی انواع زمان در روایت سرزمین غمزده پرتقال برای تحقق تم روایتش-عرب فلسطینی، بی پناه و آواره و بینوا است- و تقویت آن در روایت و ذهن خواننده، و در روایت «افق در پشت دروازه» برای تعلیق آفرینی، برانگیختن حس کنجکاوی خواننده استفاده می کند تا بدین وسیله، پیرنگ مطلوب و پیچیده داستانی خود را بنا سازد و ارتباط مستقیم و معناداری بین انواع زمان با تم و تعلیق در دو روایتش، برقرار نماید.
