1403/07/12
قاسم لرستانی

قاسم لرستانی

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده علوم انسانی و اجتماعی
نشانی:
تلفن: 01135344161

مشخصات پژوهش

عنوان
بررسی میزان مخاطره چاک جریان در قاعده دلتای سفیدرود
نوع پژوهش
مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها
دریای خزر چاک جریان چارت دریایی دلتای سفید
سال 1399
مجله آمایش جغرافیایی فضا
شناسه DOI
پژوهشگران قاسم لرستانی ، رضا اسماعیلی

چکیده

ﭼﺎک ﺟﺮﯾﺎن، ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ ﻗﻮی و ﺑﺎرﯾﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻨﻄﻘﮥ ﺧﯿﺰاب و در ﺟﻬـﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎ ﻋﻤـﻮد ﺑـﺮ ﺳـﺎﺣﻞ ﺷـﮑﻞ ﻣ ﯽﮔﯿﺮد. ﻣﻨﻄﻘﮥ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، ﺧﻄﻮط ﺳﺎﺣﻠﯽ ﺑﺨﺶ ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﯽ درﯾـﺎی ﺧـﺰر در ﻗﺎﻋـﺪه دﻟﺘـﺎی رودﺧﺎﻧﻪای ﺳﻔﯿﺪرود اﺳﺖ. آﻣﺎر ﺑﺎﻻی ﻏﺮق ﺷﺪﮔﺎن درﯾﺎی ﺧﺰر ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﻋﺪم آﺷـﻨﺎﯾﯽ ﺑـﺎ ﻓـﻦ ﺷـﻨﺎ ﻧﺎﺷـﯽ از ﻧﺎآﮔﺎﻫﯽ ﺷﻨﺎﮔﺮان ﺑﺎ ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژی ﺳﻮاﺣﻞ، رژﯾﻢ اﻣﻮاج، ﭼﺎه ﻫﺎی ﻣﮑﻨﺪه و ﭼﺎک ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻨﺎی ﻣﻄﻤـﺌﻦ و اﯾﻤﻦ در درﯾﺎ را ﺑﺎ ﺷﻨﺎ در آب ﻫﺎی آرام اﺳﺘﺨﺮﻫﺎ و رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و درﯾﺎﭼ ﻪﻫﺎی ﭘﺸﺖ ﺳﺪ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﻣ ﯽﮐﻨﺪ. ﻫـﺪف از اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﭼﺎک ﺟﺮﯾﺎن و ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻠﻞ رﺧﺪاد اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه اﺳﺖ. اﺑﺰار و دادهﻫﺎی اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ArcGIS ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﻧـﺮم اﻓـﺰار GPS ﻧﻘﺸﮥ ﻫﯿﺪروﮔﺮاﻓﯽ ﭼﺎرت درﯾﺎﯾﯽ ﮐﯿﺎﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﯿـﺎس 000001/1 و دﺳـﺘﮕﺎه ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. روش ﮐﺎر ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﭼﺎک ﺟﺮﯾﺎن در ﺑﺎزدﯾﺪﻫﺎی ﻣﯿﺪاﻧﯽ و در ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺑﻌﺪ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻘـﺎط ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﻧﺮماﻓﺰاری و اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮدن آن ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ژﺋﻮﻣﻮرﻓﯿﮏ )ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ ﺑﺴـﺘﺮ درﯾـﺎ، ﺷـﯿﺐ، ﻫﻨﺪﺳـﮥ ﺧـﻂ ﺳﺎﺣﻠﯽ، ﻗﻄـﺮ ذرات و راﺳـ ﺘﺎی اﻣـﻮاج( ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺗﺨﻤـﯿﻦ ﻣﯿـﺰان ﻣﺨـﺎﻃﺮه ﭼـﺎک ﺟﺮﯾـﺎن ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﺪل ﻣﻮرﻓﻮدﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ﺳﺎﺣﻞ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ راﯾﺖ و ﺷﻮرت، ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﯿـﺰان ﻣﺨـﺎﻃﺮه و دﻻﯾـﻞ وﻗﻮع ﭼﺎک ﺟﺮﯾﺎن در ﻗﺎﻋﺪه دﻟﺘﺎی ﺳﻔﯿﺪرود اﺳﺖ .ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﻗﻄﺮ ذرات ﻣﺎﺳـﻪ در ﻣﻨـﺎﻃﻖ وﻗﻮع ﭼﺎک ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ و ﺷﯿﺐ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﯿﺰ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺠﺎور ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﻣﮕﺎ در ﻣـﺪل ﻣﻮرﻓﻮدﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ﺳﺎﺣﻠﯽ، ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ را ﺑﺎ اﻣﮕﺎی ﺑﯿﻦ 79/0 ﺗـﺎ 58/2، در رده ﺳـﻮاﺣﻞ ﺑـﺎ ﺧﻄـﺮ ﮐـﻢ ﺗـﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ از ﻟﺤﺎظ ﻣﯿﺰان ﻣﺨﺎﻃﺮه ﭼﺎک ﺟﺮﯾﺎن ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. ﻫﻨﺪﺳﮥ ﺧﻂ ﺳﺎﺣﻠﯽ ﻧﯿﺰ در ﻣﺤـﻞ وﻗـﻮع ﺟﺮﯾـﺎن ﻫـﺎی ﺷﮑﺎﻓﻨﺪه، اﻧﺤﻨﺎ و ﺗﻮرﻓﺘﮕﯽ زﯾﺎدی را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﺸـﮑﯽ ﻧﺸـﺎن ﻣـﯽ دﻫـﺪ ﮐـﻪ ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ در ﺷﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ اﯾـﻦ ﺧﻄـﺮ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ. در ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﭘﺸﺘﻪ ﻫﺎی درﯾﺎﯾﯽ، ﮔﻮدیﻫﺎی ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻮﭼﮏ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺮای اﯾﺠﺎد و ﺗﻘﻮﯾﺖ اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد؛ ﻟﺬا ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ارﺗﺒﺎط ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﻧﻘﺎط وﻗﻮع اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه و وﺟﻮد ﭘﺸﺘﻪ ﻫﺎ و ﻧﺎوهﻫﺎی در ﻣﻨﻄﻘﮥ ﺷﮑﺴﺖ، ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺤﻞ وﻗﻮع ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﻤﻮده و ﺣﺘـﯽ ﺻﺤﺖ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎی ﻋﻤﻖﺳﻨﺠﯽ را ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﺮ د. ﭘﯿﺸـﻨﻬﺎد ﻣـﯽ ﺷـﻮد ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺷﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ ﭼـﺎک ﺟﺮﯾـﺎن، ﻋﻼﺋـﻢ ﻫﺸﺪاردﻫﻨﺪه در ﺳﻮاﺣﻞ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺼﺐ ﺷﻮد ﺗﺎ ا