فرشته باعزت

دوران کودکی مهم­ترین دوران زندگی انسان است. ارتباط کودکان با محیط اطراف آن­ها سبب رشد و شکوفا شدن توانایی­های فیزیکی و ذهنی آن­ها می­شود. امروزه، تلاش برای فراهم­ آوردن محیط­های مناسب و مختص کودکان یکی از دغدغه­های مهم معماران گردیده­است. افزایش نا­امنی در شهرها، افزایش ساخت و­ ساز و آپارتمان­نشینی ­و کم­­شدن خانه­های دارای حیاط موجب کاهش فضای بازی و در نهایت تحرک کودکان شده­است. در سال­های اخیر بخش زیادی از تفریحات و اوقات فراغت کودکان با تماشای تلویزیون و بازی­های کامپیوتری سپری می­شود و باعث تغییر در فضای بازی و تحرک کودکان و در نهایت کم­شدن تحرک در آن­ها می­شود. با شیوع ویروس کرونا و به دنبال آن تعطیلی مدارس و کاهش ارتباط کودکان با یکدیگر، ساخت فضاهای شهری مختص به کودکان با توجه به نیاز­ها و خلاقیت­های کودکان، آن­ها را نه تنها به سمت تحرک، بلکه به سمت زندگی اجتماعی و فراگیری بسیاری از فعالیت­های مفید و کشف خلاقیتشان سوق می­دهد. هدف از انجام پژوهش بررسی و شناخت مولفه­های تأثیرگذار محیطی شامل فضاسازی­ها، در ارتقای هوش حرکتی کودکان و اولویت بندی مولفه­های محیطی در راستای ارتقای هوش حرکتی کودکان است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده­است؛ ابتدا به بررسی مقالات و کتب مرتبط با هوش حرکتی پرداخته و سپس با مشاهده رفتار کودکان در تابستان و پاییز در ساعات مختلف روز از دو پارک شادی و نوشیروانی بابل به تعداد 32 دفعه حرکات کودکان مورد بررسی قرار گرفته­است. به دلیل شیوع کرونا در زمان انجام پژوهش و عدم حضور کودکان در فضاهای بازی بیرونی، دسترسی به کودکان کم بوده به همین علت دفعات انجام پژوهش و مشاهده رفتار کودکان بیشتر بوده­است. اعتبار پذیری پژوهش بر اساس تکنیک تثلیت بوده­است. به این صورت که دو متخصص با تخصص روانشناسی کودک و تجربه کار با کودک داشته­اند، پس از پایان مشاهدات و تحلیل داده­ها درستی روش و نتایج را بررسی کرده­اند. نتایج تحقیق در این دو پارک نشان­می­دهد همه کودکان از هوش حرکتی برخوردار بوده و هوش­ها قابلیت ارتقا دارند. کودکان دارای هوش حرکتی و استعداد کارکردن با اشیا هستند. هنگام بازی کردن و صحبت کردن و انجام هر فعالیتی از اعضای بدن استفاده می­کنند و تحرک دارند. در کار­های نمایشی و ورزش­ها بسیار خوب عمل می­کنند. در باز و بسته کردن قطعات یک شی مهارت دارند و در بازی­­های تعادلی خوب عمل می­کنند. با توجه به مولفه­های به دست آمده این هوش که شامل فضاهای دارای توالی، جمعی، فضاهایی که موجب برانگیختن حس کنجکاوی کودکان شوند و فضاهایی که سبب بالابردن تعادل و حرکت در کودکان شوند، می­توان هوش حرکتی کودکان را ارتقا داد. از آن­جایی که محیط بر ارتقای هوش حرکتی کودکان تأثیر زیادی دارد، طراحی و ساخت فضا­های بازی شهری و فراهم­کردن محیط مدرسه، آموزش با روش­هایی متفاوت (مانند اجرای نمایش و انجام آزمایش­های عملی برای فهم بیشتر دروس) و بازی­های موجود در مدرسه تأثیر چشم­گیری بر ارتقای هوش حرکتی کودکان دارد.