از دهه های اخیر، انرژی به عنوان یکی از مهم ترین نهاده های تولیدی و همچنین به عنوان یکی از ضروری ترین کالاهای مصرفی نهایی به شمار می رود. مسئله بهره وری انرژی به دلیل محدودیت منابع تجدید ناپذیر، انتشار گازهای گلخانه ای، از بین رفتن مناطق سبز، گرم شدن هوای کره زمین و آلودگی های زیست محیطی، بسیار حائز اهمیت می باشد. اهمیت این موضوع در ایران به دلیل وابستگی درآمدهای ارزی کشور به منابع انرژی، دو چندان است. شاخص شدت مصرف انرژی که انرژی مصرف شده برای تولید ناخالص داخلی را اندازه می گیرد، یکی از شاخص های مهم جهت ارزیابی بهره وری انرژی می باشد. این شاخص تحت تاثیر بسیاری از متغیرهای اقتصادی اسمی و حقیقی، سیاستی و اجتماعی قرار می گیرد که لازم است جهت بهبود کارایی انرژی، اثر این عوامل بر شدت مصرف انرژی بررسی شوند. لذا با توجه به چنین ضرورتی، هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر تکانه های اسمی و حقیقی بر شدت مصرف انرژی در ایران طی دوره 1399-1353 می باشد. در این پژوهش، از تکانه های حجم نقدینگی و مخارج دولت به عنوان تکانه های اسمی و از تکانه های نرخ ارز حقیقی و بهره وری کل عوامل تولید به عنوان تکانه های حقیقی، استفاده شده است. روش اقتصاد سنجی مورد استفاده در این پژوهش، الگوی خود رگرسیون برداری ساختاری می باشد. نتایج حاصل از توابع واکنش آنی حاکی از آن است که متغیر شدت مصرف انرژی با تکانه نرخ ارز حقیقی و تکانه حجم نقدینگی رابطه مثبت دارد و این رابطه مثبت در بلندمدت موجب تغییر مسیر تعادلی شدت مصرف انرژی شده است. همچنین رابطه بین تکانه مخارج دولت و تکانه بهره وری کل عوامل تولید با شدت مصرف انرژی منفی ارزیابی شد. اثر تکانه مخارج دولت موجب تغییر مسیر شدت مصرف انرژی در بلندمدت شده ولی اثر تکانه بهره وری کل عوامل تولید در بلندمدت خنثی بوده است. نتایج حاصل از تجزیه واریانس خطای پیش بینی متغیر شدت مصرف انرژی نشان داد که تکانه های بهره وری کل عوامل تولید و نرخ ارز حقیقی، به عنوان تکانه های حقیقی، نسبت به تکانه های مخارج دولت و حجم نقدینگی، به عنوان تکانه های اسمی، سهم بیشتری در تغییرات شدت مصرف انرژی داشته اند؛ لذا می توان بیان داشت که تکانه های حقیقی نسبت به تکانه های اسمی، تاثیر بیشتری بر شدت مصرف انرژی دارند.
