نقطه ی آغاز توجه به « تأویل» در عالم اسلام « قرآن» است تأویل از مهم ترین اصطلاحات درحوزه ی علوم قرآنی و عالم عرفانی است و علاوه بر آنها، به حوزه ی علوم بلاغی و ادبی نیز راه یافته است. عرفا و باطن-اندیشان بسیاری برای کشف و دست یابی به مفاهیم بلند عرفانی به حوزه ی تفسیر و تأویل گام نهادند و هر یک نظریه ای در باب این دو مقوله به ویژه تأویل ارائه داشتند؛ از میان این بزرگ مردان دنیای عرفان، نظریات شمس و مولانا در خصوص تأویل بسیار حائز اهمیت و درخور توجه است. اندیشه و تفکرات عرفانی عرفایی همچون شمس و مولانا، بر اساس نصّ صریح آیات قرآنی و احادیث نبوی است، در مقالات شمس و همچنین در مثنوی مولانا از آیات قرآن، داستان های قرآنی و احادیث به فراوانی استفاده شده است. از این رو، این پژوهش به مقایسه-ی رویکرد و کاربست تأویل در مثنوی و مقالات پرداخته و میزان تأثیرپذیری مولانا از تفکر و تأویلات شمس را مورد بررسی قرار داده است. پژوهش پیش رو مبتنی بر روش (تحلیلی- مقایسه ای) است؛ که با استفاده از منابع کتابخانه ای و پژوهش های انجام شده پایان می پذیرد. شمس الدّین محمّد تبریزی نظرات قابل توجهی درباره ی تأویل در تنها اثر باقیمانده از خود، با عنوان «مقالات» ارائه می دهد، یکی از یافته های این تحقیق حاکی از این امر است که او در خلال تأویل های خود بطن های جدیدی از قرآن عرضه می نماید که مطابق با گرایش های عرفانی او، ذوقی و منحصر به فرد است، این امر بر شخصیت و تفکرات مولانا نیز تأثیر گذار بوده است بدین گونه که در مثنوی مولانا پیروی از دیدگاه و تفکّرات تأویلی شمس، بسیار و به صورت کاملا مشهود نمایان است. مولانا مقالات را سرچشمه ی بسیاری از تعالیم خود در مثنوی معنوی قرار داد، به گونه ای که بسیاری از آموزه های مقالات به وضوح در مثنوی دیده می شود
