مشخصات پژوهش

عنوان	مفهوم شناسی تطبیقی ملکات نفسانی در آثار فلاسفه و حکمای اسلامی
نوع پژوهش	مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها	ملکات، حال، فلسفه اسلامی، نفس، انسان شناسی، فلسفه تصمیم
چکیده	از محورهای مهم در زمینه انسان شناسی، اخلاق و فلسفه تصمیم، بحث از ملکات نفسانی است که در آن، «مفهوم شناسی و تبیین دقیق تعریف ملکه» بر سایر مسائل تقدم دارد. تفحص در آثار فلاسفه و حکمای اسلامی، نمایان گر وجود اختلافاتی در تعریف از ملکه بوده است. پژوهش حاضر در پی آن است که ابتدا تعاریف موجود از ملکه در آثار فلاسفه و حکمای اسلامی را کشف و دسته بندی نماید و سپس ضمن بررسی تطبیقی و مقایسه ای تعاریف، به تحلیل نوع اختلاف و همچنین ترابط معنایی آنها بپردازد. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی است. مبتنی بر دستاوردهای پژوهش، تعاریف موجود از ملکات (در تقابل با حال) در قالب شش دسته و بر مبنای این ملاک ها قابل تبیین است: 1- رسوخ 2- سرعت زوال 3- استقرار در موضوع 4- امکان مفارقت 5- ثبوت 6- سختی زوال. طبق بررسیِ تطبیقی و مقایسه ای، این تعاریف و ملاکها، علی رغم اختلافات، به طور کلی بی ارتباط و مباین از هم نیستند بلکه نوعی ترابط معنایی مابین آنها وجود دارد. ملاک ها، به پایه و غیر پایه تقسیم می شوند. برخی از این ملاک ها، هم ارزش برخی دیگر بوده (ملاک های1، 3 و 5) و برخی به نسبت سایرین، رابطه علی- معلولی دارند (ملاک های1، 3 و 5 به نسبت ملاک های 4 و 6؛ همچنین ملاک6 نسبت به ملاک2). این تبیینات از ترابط معناییِ ملاک ها، منجر به یک مدل مفهومی در پژوهش شده است.
پژوهشگران	محمد رضا کامیاب (نفر دوم)، مهران رضائی (نفر اول)