|
عنوان
|
روش شناسی، تحلیل و بازیابی غریب القرآن و الحدیث در آثار شیخ صدوق
|
|
نوع پژوهش
|
پایان نامه
|
|
کلیدواژه‌ها
|
شیخ صدوق، غریب القرآن، غریب الحدیث، معناشناسی، معنای استعمالی.
|
|
چکیده
|
شیخ صدوق از محدثان و مفسران پرکار شیعه در قرن چهارم هجری به‌شمار می‌آید که آثار فراوان حدیثی وی گویای این موضوع است، لکن وی علاوه بر نقل صرف احادیث معصومان(ع) در قالب کتاب‌ها و تألیفاتی مشخص، از فهم و درایت حدیث و فهم سخن امامان معصومان(ع) و قرآن کریم نیز غافل نبوده است. ایشان در عرصه حدیث به طور عام و در حوزه تفسیر و معناشناسی واژگان به طور خاص روش‌ها و معیارهایی خاص خود دارد که نقشه راه ایشان را تبیین می‌کند. شناخت روش‌ها و معیار های ایشان در معناشناسی واژگان غریب در قرآن کریم و احادیث معصومان(ع)، باعث درک عمیق‌تر معانی آنها می‌شود. در بین آثار بجا مانده از او می‌توان به بعضی دیدگاه‌های ایشان در معناشناسی واژگان غریب در قرآن کریم و احادیث معصومان(ع) دست یافت. شیخ صدوق در معناشناسی واژگان غریب، از دو روش کلی بهره برده است؛ اول اینکه ایشان در مواردی بعد از ذکر حدیث مورد نظر، خود به تبیین معناشناسی واژگان غریب پرداخته است؛ یعنی، ایشان بعد از نقل حدیث، خود با بهره‌گیری از ابزارهایی نظیر: فرهنگ و ادب عربی، پرسش از لغوییان، بهره‌گیری از ضرب المثل‌ها و کنایات، بیان نکات نحوی و... به استنباط و اجتهاد در تبیین معنای واژه غریب پرداخته است. دوم اینکه ایشان معنای واژه غریب را در ضمن نقل حدیثی، از زبان امام معصوم(ع) یا از زبان پیامبراکرم(ص) نقل می‌کند؛ به عبارتی دیگر، ایشان احادیث فراوانی از ائمه معصومان(ع) را که در آن به بیان معنای واژگان غریب پرداخته‌اند را در قالب ابوابی دسته بندی و روایت نموده است. در این پژوهش تلاش شده است تا با مطالعه در تمامی آثار برجایی مانده شیخ صدوق، همه واژگانی را که به بیان معنای آنها پرداخته است، به صورت یک‌جا جمع آوری شود و براساس حروف الفبا دسته‌بندی به عمل آید و کتاب مفقود شده ایشان را که «غریب حدیث النبی و الائمه» نام‌داشت، احیاء و بازسازی شده است. شیخ صدوق با استفاده از معیارها و ملاکات خاص خود، توانسته است به گوهر معنایی و معنای تأویلی واژگان غریب دست یابد.
|
|
پژوهشگران
|
محسن نورائی (استاد مشاور)، سید محسن موسوی (استاد راهنما)، حجت علی نژاد (دانشجو)
|