ظهور تمدن ها در عرصه تاریخ حاصل اراده ی نخبگان بوده و قرآن کریم نیز با توجه به نقش آنان در سرنوشت اقوام به این موضوع توجه داشته است. بنابراین، واکاوی و استخراج و استنباط خصیصه هایی که موجب اثربخشی نخبگان در عرصه اجتماعی شده، ضروری است تا تمهیداتی جهت ایفای نقش تحولی آنان در پیدایش جامعه مطلوب و در نهایت رسیدن به جامعه ای پویا در ابعاد تمدنی آن فراهم آید. این مقاله جهت دستیابی به پاسخ این مساله از روش توصیفی، تحلیلی بر مبنای اسناد کتابخانه ای و از متون دینی و جامعه شناسی استفاده نموده است. از یافته های تحقیق این است که برای رسیدن به جامعه در ابعاد تمدنی آن نقش نیروی انسانی ماهر، نقش اساسی و تعیین کننده بوده و خصیصه هایی چون خلاقیت، رشد فکری، مهارت، اصلاح گری و روحیه جهادی از ویژگی های لازم بوده و نقش تحولی آنان برای رسیدن به تمدن اسلامی- ایرانی، همچون حفظ حدود الهی، هویت بخشی، عدالت گستری و استحکام درونی به دست آمد. در نهایت برای ایجاد تمدن اسلامی- ایرانی، یکی از مؤلفه های بسیار مهم، «مسئولیت پذیری» نخبگان در عرصه های گوناگون می باشد که داشتن چنین خصوصیتی سبب تحریض انگیزه ها در جهت رسیدن به جامعه آرمانی و تمدن ساز خواهد بود.
