در ایران عصر صفوی، این مساله با تعریفی سازمان یافته از نظام تولید، توزیع و مبادله میان جامعه شهری و روستایی و تبیین سازمان اداری فرایند تجارت، هرکدام نقشی تعیین کننده در پویایی حیات اجتماعی شهر داشتهاند. پژوهش حاضر بر اساس روش تحلیل تاریخی و بهرهگیری از منابع تاریخی و مطالعات اجتماعی و اقتصادی شهر، با هدف تبیین ساختار اقتصادی شهرهای ایران در عصر صفوی نگاشته شده است. به همین منظور برای شناخت منطقی و مستند از تحولات رخداده ، شهرهای فرح آباد در شمال، اصفهان در مناطق مرکزی و بندرعباس در جنوب ایران به عنوان شهرهای شاخص، مورد مطالعه قرار گرفته اند. دلیل گزینش این شهرها بیشتر به دلیل ماهیت عملکردی آنهاست که به ترتیب شامل شهرهای تولیدی، صنعتی(فرآوری کننده) و صادرکننده دارای عملکرد بوده اند. نتایج این تحقیق نشان میدهد که شهرهای ایران عصر صفوی در دو قالب شهرهای توسعه یافته و -1038 احداثی با پراکندگی مکانی خاصی در مسیر تجاری ابریشم در عصر سلطنت شاه عباس اول ( 996ق) در سه بخش شمالی، مرکزی و جنوبی ایران، به تولید، توزیع و صادرات کالا کارایی داشتند. بر حسب نظام تولید و مبادله رایج ، شهرهای عملکردی عصر صفوی به سه گونه شهرهای تولید کننده مواد خام، واسطهای یا فرآوری کننده و در نهایت صادر کننده (شهرهای بندری) تقسیم میشدند. تحلیل مناسبات اقتصادی شهرهای عصر صفوی نشان میدهد که اشکال ارائه شده در نظام مبادله بر جنبههای انحصارطلبی تام شاه و بهره کشی مالکانه، وابستگی شدید اقتصاد شهری به اقتصاد کشاورزی در روستاها و در نهایت شکل گیری نظام واسطه گری و خرده کالایی در شهرها تمرکز داشت.
