امروزه، بنیادی‌ترین عامل در پیدایش محیط‌زیست‌‌گرایی، نهادینه‌کردن فرهنگ حفاظتی است. این مهم برعهدۀ سازمان‌هایی است که در سطح محلی ازجمله مدیریتی ایجاد شده‌اند. دهیاری یکی از کارگزاران فرهنگ‌سازی محیط‌زیستی است که نقشی اثرگذار در حفظ پایداری محیط‌زیست روستایی برعهده دارد. این پژوهش کیفی، با هدف بررسی فعالیت‌های فرهنگ‌سازی محیط‌زیستی دهیاری‌ها در مجموعه روستاهای طوالش در غرب گیلان انجام شده است. جامعۀ مطالعاتی شامل 43 نفر از روستاییان است که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و مورد مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته قرار گرفتند. داده‌ها براساس تحلیل محتوای کیفی قیاسی جهت‌دار، تحلیل شدند. اعتبار یافته‌های این تحقیق به دو شیوۀ باورپذیرکردن گزینشی و ارزیابی اعتبار به روش ارتباطی حاصل شد. براساس مفهوم «فرهنگ‌سازی محیط‌زیستی» به‌عنوان مفهوم تعدیل‌یافته مبتنی‌بر نظریۀ ارزش‌های مادی/فرامادی اینگلهارت، 6 مقوله، 8 زیرمقوله و 10 کد استخراج و تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد که عمدۀ فعالیت‌های دهیاری‌ها متمرکز بر مدیریت پسماند و آموزشِ محدود تفکیک زباله از مبدأ بوده است. فعالیت‌های محیط‌زیستی دهیاری‌ها، محدود و مقطعی و مشارکت آن‌ها، شعاری و نمادین است. ضمن اینکه در این حیطه، مشارکت روستاییان نیز ناچیز بوده است. در واقع، نتایج حاکی از آن است که دهیاری‌ها به‌عنوان مدیریت اجرایی در سطح روستاها، در زمینۀ فرهنگ‌سازی محیط‌زیستی روستاییان موفق نبوده است. گزارۀ نظری مجموع یافته‌های این بررسی بدین صورت تدوین شده است: «در نواحی روستایی، مجموعه موانع اجتماعی-ساختاری؛ یعنی سازمانی، اقتصادی-زیربنایی و شناختی-فرهنگی به انضمام موقعیت جغرافیایی روستاها به‌عنوان چالش‌های عمدۀ نهاد دهیاری برای ارتقای فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست شناخته می‌شوند. در سطح مدیریت محلی، فقدان نظام مدیریتی یکپارچه و پایدار در عرصۀ ارتقای فرهنگ رفتاری حفاظت از محیط‌زیست، امری اجتماعی است».
