صدیقه لطفی

به موازات تغییر سیستم های شهری از سطح درون شهری به مقیاس های بیین شیهری می یتیوان انتظار داشت، بسیاری از مسائلی که در مقیاس شهر خود را بیروز می یدادنید، امیروزد در سیطح منطقه پدید آیند. یکی از مرتبط ترین مسائل در این راستا، تغییر در سازمان فضایی منطقی ه ای و الگوهای جابهجایی و به تبع هزینه های اجتماعی سیرر بیا خودروهیای ش ایی اسیت. یکیی از مهم ترین هزینه های اجتمیاعی، هزینی ه هیای ناشیی از انتریار هازهیای هل انی ه ای و بی ه وییهد دی اکسیدکربن به عنوان مهم ترین هاز هل انه ای وابسته به فعالیت انسانی است. بیر ایین اسیاس، مقالۀ حاضر سعی دارد با محاسبۀ ردپای کربن و هزینه های اجتماعی ناشی از کیربن در سیررهای بین شهری منطقۀ مازندران مرکزی، تبعات اهمال و نادیدد هرفتن این امر را در طول زمان روشین کند. روش شناسی پهوهش براساس روش پیرنهادی IPCC و بهرد هییری از فاکتورهیای انتریار دپارتمان محیط زیست، تغذیه و امور روستایی کرور انگلستان انجام شدد است. علاود بیر ایین، برای تبدیل هزینۀ اجتماعی کربن به صورت مالی از برآوردهای بانک های مهم دنییا نظییر بانیک توسعۀ آسیایی و بانک جهانی بهرد هرفته شدد است. همچنین با استرادد از آمار سازمان حمل ونقل و راهداری جادد های کرور، میزان انترار دی اکسیدکربن، هزینه های اجتماعی آن و میزان کاهش انترار دی اکسیدکربن با اجرای سیاست هایی نظیرِ راد اندازی حمل ونقل سامانۀ حمل ونقیل ریلیی سبک، سامانه اتوبوس های تندرو، جایگزینی سوخت و کاشت درختان در محورهای بیین شیهری منطقۀ آمل بابل قائمرهر و ساری محاسبه شد. نتایج پیهوهش در مازنیدران مرکیزی نریان - - می دهد، به ترتیب در سال های 1387 ، 1392 و 1397 از جابه جایی مردم و کالا حدود 223 ، 270 و 365 هزار تُن دی اکسیدکربن تولید شدد است که هزینۀ اجتماعی آن را می توان حیدود 5 / 12 تیا 6 / 18 میلیون دلار برآورد کرد. محاسبۀ میزان انترار دی اکسیدکربن، سناریو های پیرینها دی در منطقه نران می دهد؛ به ترتیب LRT ، جایگزینی خودروهای هیبرییدی بیا خودروهیای بنزینیی، BRT و جایگزینی خودروهای هازسوز با سوخت بنزین می توانند بیرترین تاثیر را بر کاهش کربن و هزینه های اجتماعی ناشی از آن داشته باشند. با این همه استرادد از سیاسی ت هیای ترکیبیی و مکمل کارایی آن ها را افزایش می دهد. علاود بر این، طراحی و کاشت درختان در محورهیای بیین شهری و جنگ